تحرک و انجام فعالیت های بدنی در سنین کودکی و نوجوانی که بدن در حال استخوان و اسکلت سازیست بسیار حائز اهمیت است به همین منظور آشنایی با ورزش هایی که باعث رشد قد در سنین نوجوانی می شوند برای والدین بسیار سودمند خواهد بود.

با نزدیک شدن به فصل تابستان وتعطیلی مدارس،بسیاری از والدین برای پر کردن اوغات فراغت فرزند خود،از کلاسهای ورزشی استفاده میکنند.به همین دلیل سوالات زیادی نیز ذهن آنها را مشغول کرده است.

عوامل کاهش دهنده قد کودکان چیست؟

• تغذیه نامناسب؛
• صدمه های دوران کودکی قبل از بسته شدن صفحه رشد که می تواند عوارضی مانند توقف رشد، کوتاهی اندام، انحراف محور طولی استخوان، پای پرانتزی یا پای ضربدری ایجاد کند؛
• برخی بیماری های متابولیک و مادرزادی؛ مانند راشیستیم، آکرومگالی و آکندروپلازی و…
• وضعیت بدنی نادرست؛ مانند بدنشستن، بد ایستادن و راه رفتن به صورت خمیده.

چه عواملی در رشد جسمانی بدن موثر هستند:

1. ژنتیک:مهمترین عامل تعیین کننده قد،وراثت است.برای مثال در ژن یک فرد،عدد  ۱۶۰cm برای نمو قدی ثبت شده است.این بدین معناست که این فرد اگر شرایط محیطی مناسبی داشته باشد،توانایی رسیدن به حداکثر ۱۶۰cm را دارد و نه بیشتر از آن.ولی اگر شرایط محیطی مطلوب نباشد،فرد مورد نظر ممکن است هرگز به این قابلیت دست نیابد.پس میتوان نتیجه گرفت،والدینی که خود قد کوتاهی دارند،احتمالا فرزندانی نه چندان قد بلند خواهند داشت.
2. عوامل محیطی:عوامل محیطی بسیار زیادی بر رشد جسمانی بعد از تولد تا ثیر میگذارند.مانند:تغذیه،خواب و استراحت،آب و هوا،ارتفاع،وضعیت اجتماعی-اقتصادی،فعالیت بدنی و …

ورزشی که برای رشد قد کودکان ضرر دارد:

ورزش رزمی، رشد قدی را کند می‌کند:

واقعیت این است که از نظر علمی، رشد قدی کودکان حدود ۹۵ درصد به عوامل وراثتی مرتبط است و عواملی مانند استراحت، تغذیه و ورزش باعث می‌شود که شخص بتواند به نهایت آنچه از نظر ژنتیکی می‌تواند برسد، دست یابد. البته همه ورزش‌ها اگر در دوران کودکی، سنگین و بیش از حد توان کودک انجام شوند، باعث نرسیدن به میزان رشد وراثتی می‌‌‌شوند و در این خصوص مربی است که نقش موثری دارد، نه الزاما نوع ورزش.

تاثیر ورزش بر صفحات رشد:

ورزش باعث وارد آمدن فشارهایی بر بدن می شود که این فشارها روی صفحات رشدی اثر می گذارند. اگر این فشارها شدید نباشد، باعث تحریک صفحات رشدی و رشد بهتر استخوان در نتیجه افزایش قد می شود ولی اگر این فشارها بیش از حد باشد، موجب تخریب صفحات رشدی و بسته شدن این صفحات خواهدشد. بنابراین فرد رشد نخواهد کرد، نه اینکه قدش کوتاه شود.

برای مثل، اگر قد نوجوانی ۱۵۰ سانتی متر است و دچار تخریب صفحات رشدی شده، قد او به ۱۴۹ سانتی متر کاهش نمی یابد بلکه در همان ۱۵۰ سانتی متر باقی خواهدماند و دیگر رشد نخواهدکرد. البته این موضوع تا سن ۱۸ تا ۲۰ سالگی صادق است و پس از این سن صفحات رشدی به حداکثر رشد خود می رسند و دیگر رشدی نخواهند داشت.

چه ورزشی در چه سنی مناسب است؟

به طور کلی، ورزش، بدن را در روند طبیعی طبیعت انسان قرار می دهد و باعث تکامل روانی و جسمانی اش می شود. به همین دلیل باید با توجه به فرآیند رشد، نمو و تکامل ورزش های مربوطه را نیز انجام دهیم. سازمان ورزش آمریکا در این باره دستورالعملی منتشر کرده که به آن اشاره می کنیم.

* شنا: اولین رشته ورزشی که می توان شروع کرد، شناست. این رشته ورزشی محدودیت سنی ندارد. حتی می توان در همان اوایل تولد نیز ورزش شنا را آغاز کرد که البته مستلزم استخر و مربی مخصوص نوزادان است. اما چرا این رشته بهترین رشته برای این رده سنی است؟ چون نوزاد و کودک احساس امنیت و آشنایی می کند. نوزاد در رحم مادر در کیسه آبی زندگی کرده و حالا آن محیط با فضای بیشتر برای او شبیه سازی می شود و می تواند با تکان دادن اندام خود در آب عضلاتش را تقویت کند.

* ژیمناستیک: پس از ۸ سالگی کودک می تواند ورزش ژیمناستیک را شروع کند. این ورزش موجب افزایش انعطاف بدنی و قوای جسمانی کودک می شود. همچنین به علت پرش ها و فرود هایی که در این رشته وجود دارد، صفحات رشدی وی تحریک می شود و موجب رشد قدی خوبی خواهدشد.

* ورزش های دیگر: از سنین ۱۰ تا ۱۵ سال رشته های والیبال، بسکتبال و هندبال نیز ورزش های مناسبی هستند و پس از ۱۵ سالگی رشته هایی مانند فوتبال، رشته های رزمی، رشته های راکتی و ورزش های دیگر را می توان شروع کرد.

دکتر سلام