بیماری ورم لنفاوی یا لنف ادم
لنف ادم را اگر بخواهیم از یک واژه برای توصیف آن استفاده کنیم، می توانیم آن را در یک کلمه «تورم» بنامیم. زمانی که به دلیل گره های لنفاوی آسیب دیده یا خارج شده، سیستم لنفاوی شما خوب کار نکند، مایع اضافی در بافت های شما جمع می شود. این اغلب یک عارضه جانبی از درمان سرطان می باشد و می تواند سال ها بعد خود را نشان دهد.
۱- در این بیماری چه اتفاقی می افتد؟
سیستم لنفاوی، قسمتی از سیستم ایمنی بدن شما می باشد؛ این سیستم مایع را در تمام بدن شما به حرکت در آورده و ضایعات، باکتری ها و ویروس ها را برداشت می کند. گره های لنفاوی شما این ضایعات را فشرده کرده و از طریق بدن شما آن را به خارج دفع می کند. وقتی که چیزی اشتباه باشد، مایع دوباره به بدن بازمی گردد که در این صورت، اغلب گره های لنفاوی شما آسیب دیده است. گاهی اوقات عروق مسدود می شوند؛ اما لنف ادم بدون هیچ دلیلی نیز می تواند اتفاق بیفتد.
۲- نشانه های آن کدام است؟
این اتفاق می تواند در هر جایی از بدن روی دهد، از جمله قفسه سینه، سر و اندام تناسلی، اما معمولا فقط در یک بازو یا پا اتفاق می افتد. تورم، ممکن است خیلی کم باشد، به طوری که شما به سختی متوجه آن شوید. گاهی نیز ممکن ست آنقدر شدید باشد که حرکت دادن بخشی از بدن برای شما بسیار سخت باشد. اندامی که احساس سنگینی و پری داشته باشد، پوستی که کش می آید و جواهرات و لباس هایی که به ناگهان تنگ می شوند، می توانند در نتیجه لنف ادم باشند. ممکن است در ناحیه مبتلا، دچار درد یا سفتی یا سختیپوست خود باشید.
۳- چه کسانی بیشتر احتمال ابتلا دارند؟
بسیاری از افرادی که برای حذف گره های لنفاوی، محبور به عمل جراحی شده اند، افرادی بوده اند که برای درمان سرطان پستان خود بررسی شده و یا تحت درمان جراحی یا رادیوتراپی برای درمان سرطان خود بودند. سن بالا، اضافه وزن و یا ابتلا به آرتریت روماتوئید و همچنین پسوریازیس، شانس فرد را برای آن افزایش می دهد. همچنین ممکن است در اثر ابتلا به عفونتی که از طریق سفر به کشورهای گرمسیری خاصی، دریافت کرده اید، مبتلا به لنف ادم شوید. اختلالات نادر در خانواده ها نیز می توانند بر گسترش گره ها و عروق در سیستم لنفاوی اثر بگذارند.
۴- چطور می توان از آن جلوگیری کرد؟
بعد از عمل جراحی یا پرتودرمانی که شامل گره های لنفاوی نیز می شود، دست، بازو یا پای خود را که دچار آسیب و تورم شده اند، بالاتر از قلب خود نگاه دارید. از هیچگونه درمان سرد یا گرم بر روی عضو ورم کرده استفاده نکنید. لباس ها و جواهرات تنگ را خارج کنید. در حالت نشسته، پا های خود را روی هم نیندازید. اگر تورم شروع شد و یا نشانه های دیگری به وجود آمد، به پزشک اطلاع دهید. اگر درمان را زود شروع کنید، تفاوتی ایجاد خواهد شد.
۵- روش تشخیص
پزشک باید علل دیگر تورم مانند عفونت و لخته شدن خون را بررسی کرده و چنانچه احتمال آنها رد شده باشد، وی منطقه متورم را اندازه گیری و با منطقه مشابه از بدن که دچار تورم نیست، مقایسه خواهد کرد. آزمایشاتی که برای بررسی انسدادها و دیدن چگونگی کارکردسیستم لنفاوی شما انجام خواهد گرفت، شامل MRI و Lymphoscintigraphy می باشد که به دنبال تزریق رنگ های ویژه به بدن، مسیر حرکت آن را از طریق سیستم لنفاوی بررسی می کند. نمرات (۴-۱) و یا مراحل (I-III) به توصیف چگونگی شدت لنف ادم می پردازد.
۶- درمان
لنف ادم درمان نمی شود؛ اما شما می توانید تورم را کنترل کرده و از بدتر شدن آن جلوگیری کنید. به دست آوردن وزن سالم و حفظ آن، ممکن است باعث بهتر شدن تورم شود. درمانگران متخصص لنفاوی همچنین می توانند به شما کمک کنند تا این شرایط را مدیریت کنید. اگر این بیماری شدت پیدا کند، پزشک ممکن است از شما بخواهد برای حذف برخی از بافت ها، جراحی انجام دهید تا تورم شما کمتر شود. مرحله I ممکن است بدون درمان نیز انجام پذیرد.
۷- بانداژ
باند های مخصوص را در نزدیک انگشتان خود قرار داده و به ملایمت در طول اندام متورم بپیچانید تا به چسب آن برسید. بطوری که مایع سیال به سمت بالا تر از اندام حرکت کند. فشار وارده باعث می شود تا بعد از کاهش تورم، مایع دوباره ساخته نشود. یک درمانگر می تواند به شما نشان دهد که چگونه لایه ها را به ترتیب دور اندام خود بپیچانید.
۸- تمرین
با حرکات ملایمی که عضلات آسیب دیده را به سمت اندام تحتانی حرکت می دهند، میتوانید به تخلیه مایع کمک کرده و کارهای روزمره را راحت تر انجام دهید. فعالیت هایی که باعث پمپاژ قلب شما شده و باعث می شوند تا کمی سخت تر نفس بکشید، می توانند تورم را کاهش دهند. با یک متخصص لنف ادم در مورد بهترین تمرینی که می توانید انجام دهید، مشورت کنید.
۹- پوشاک فشرده
یک لباس مخصوص یا آستین فشرده یا جوراب مخصوص فشار که بر روی بازو، دست یا پای متورم شما تولید فشار کند، می تواند مایع را از اندام متورم حرکت داده و از طریق اندام های تحتانی آن را خارج کند. اطمینان حاصل کنید که هنگام ورزش و زمانی که با هواپیما مسافرت می کنید، آن را بپوشید؛ زیرا ارتفاع بالا می تواند لنف ادم را بدتر سازد. ممکن است برای تهیه این لباس ها برای سایز مناسب خود، به یک نسخه نیاز داشته باشید.
۱۰- ماساژ تراپی
ما درمورد خدمات استاندارد آبگرم (سونا – جکوزی و ماساژ) صحبت نمی کنیم. این ماساژ مخصوص نوعی ماساژ سبک دستی است که «زهکشی لنفاوی دستی» نام دارد. یک متخصص حرفه ای آموزش دیده، بدن شما و اندام متورم را مالش می دهد، آهسته ضربه می زند و
تکان می دهد تا مایع را از ناحیه متورم جابجا و خارج کند. شما نیز می توانید آن را فراگرفته و خودتان این ماساژ را انجام دهید.
۱۱- دستگاه فشرده سازی
یک درمانگر آموزش دیده می تواند از یک نوع ماشین که مانند یک لوله جارو برقی است، برای کمک به حرکت مایع لنفاوی به خارج از بازو یا پای شما استفاده کند. آنها یک آستین یا چکمه مخصوص را با یک سری حفره هایی برروی ناحیه متورم قرار می دهند و به عضو می پوشانند. یک پمپ این حفره ها را با هوا پرکرده و سپس آنها را با یک الگوی خاصی فشار می دهند تا مایع لنف به سمت بدن برگردد.
۱۲- مراقب عفونت باشید
برای جلوگیری از بریده شدن، سوختگی و خراش در منطقه متورم مراقب باشید. برای تزریق و یا آزمایش خون، محل دیگری به غیر از اندام متورم را انتخاب کنید. این آسیب های کوچک می توانند نقطه ورود برای هر نوع عفونت باشند. جمع شدن مایع به بافت شما اجازه رشد باکتری ها را می دهد و به سرعت به یک مشکل جدی تبدیل می شود. اگر پوست شما قرمز یا دارای بثوراتی شد، علائمی شبیه به آنفلوآنزا خواهید داشت و یا درد و تورم شما بدتر خواهد شد.
