آخرین “رژیم غذایی” که در رسانه‌ها پدیدار شد، رژیم غذایی شمال اروپا یا نوردیک خوانده می‌شود. طرفداران این رژیم غذایی ادعا می‌کنند که شما می‌توانید سلامت خود را با خوردن مواد غذایی “نوردیک” بهبود بخشید. این غذاهای سنتی معمولا از سوی مردم کشورهای اسکاندیناوی مصرف می‌شوند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که رژیم غذایی نوردیک می‌تواند سبب کاهش وزن و بهبود نشانه‌های سلامت، حتی در یک مدت کوتاه گردد. این الگوی غذایی، متکی بر این واقعیت است که نرخ ابتلا به چاقی در کشورهای اسکاندیناوی بسیار پایین‌تر از ایالات متحده است. این مقاله تمام آنچه باید درباره‌ی رژیم غذایی نوردیک بدانید، خلاصه‌ای از تحقیق و راهنمایی‌های متعدد، این‌که چه چیز مصرف کنید، از چه چیز اجتناب کنید و فواید سلامتی را توضیح می‌دهد.

رژیم غذایی نوردیک چیست؟

همچنان که از نام آن پیداست، رژیم غذایی نوردیک یک روش غذایی است که روی غذاهای سنتی کشورهای اسکاندیناوی (نروژ، دانمارک، سوئد، فنلاند و ایسلند) تمرکز دارد. رژیم غذایی شمال اروپا در سال ۲۰۰۴ توسط گروهی از متخصصان تغذیه، دانشمندان و سرآشپزها به منظور بررسی نرخ چاقی در حال رشد و فعالیت‌های کشاورزی ناپایدارِ کشورهای اسکاندیناوی متمرکز شده است. به‌طور متوسط در مقایسه با رژیم‌های غذایی غرب، این رژیم شامل قند کمتر، چربی کمتر، دو برابر فیبر و دو برابر ماهی و غذاهای دریایی می‌شود.

غذاهای مجاز و ممنوع

رژیم غذایی نوردیک بر منابع غذاهای محلی و پایدار، با تمرکز بسیار بر غذاهای سالم، مطابق با “جریان اصلی” علم تغذیه سالم تاکید دارد.

• میوه‌ها، انواع توت‌ها، سبزیجات، حبوبات، سیب زمینی، غلات کامل، آجیل، دانه‌ها، نان چدار، ماهی، غذاهای دریایی، لبنیات کم چرب، سبزی، ادویه‌جات، ترشی‌جات و روغن کلزا (کانولا) را بیشتر بخورید.
• گوشت پرندگان، تخم مرغ‌های محلی، پنیر و ماست را در حد اعتدال میل کنید.
• از گوشت قرمز و چربی‌های حیوانی به ندرت مصرف کنید.
• از نوشابه‌های حاوی شیرین کننده، قندهای افزودنی، گوشت‌های فرآوری شده، مکمل‌های غذایی و غذاهای تصفیه شده و فست فودها اجتناب کنید.

رژیم غذایی نوردیک در واقع بسیار شبیه به رژیم غذایی مدیترانه ای است. بزرگترین تفاوت این است که بیشتر بر روغن کانولا به جای روغن زیتون تاکید دارد. همان‌طور که بسیاری از منتقدان به‌درستی اشاره می‌کنند، بسیاری از مواد غذایی در” رژیم غذایی نوردیک” در واقع هرگز به صورت روزانه در کشورهای اسکاندیناوی مصرف نمی‌شوند. این غذاها عبارتند از لبنیات کم چرب و روغن کانولا، که در زمره غذاهای مدرن محسوب هستند.

رژیم غذایی نوردیک و کاهش وزن

مطالعات متعدد اثرات کاهش وزن را در رژیم غذایی نوردیک مورد بررسی قرار داده‌اند. در یک مطالعه بر روی ۱۴۷ زن و مرد چاق، که از رژیم غذایی نوردیک پیروی می‌کردند حدودا ۵۵ کیلو کاهش وزن نشان داده شد، در حالی‌که کسانی که از رژیم غذایی معمولی دانمارکی پیروی نمودند ، تنها ۱ و نیم کیلو وزن خود را از دست دادند. این آمار، آماری نسبتا قابل توجهی است، به ویژه با توجه به این‌که افراد به محدود کردن کالری‌های مصرفی توجهی نداشتند. با این حال، با پی‌گیری این مطالعه به مدت ۱ سال، وزن شرکت کنندگان در رژیم غذایی نوردیک بیشتر از پیش کم شد. در واقع این نتایج برای مطالعات طولانی مدت روی کاهش وزن بسیار معمول است. افراد در آغاز، وزن از دست می‌دهند، اما بعد از آن به‌تدریج در طول یک دوره ۱تا ۲ ساله به وزن قبلی باز می‌گردند. مطالعه دیگری اثر کاهش وزن در رژیم غذایی نوردیک را تایید می‌کند، در این مطالعه ۶ هفته‌ای، گروه رژیم غذایی نوردیک۴٪ از وزن بدن را، به طور قابل توجهی بیشتر از کسانی که به دنبال یک رژیم غذایی استاندارد بودند، از دست دادند.

مزایای سلامت در رژیم غذایی نوردیک

مصرف غذاهای سالم مهم‌تر از کاهش وزن است. این رژیم هم‌چنین می‌تواند به پیشرفت‌های قابل توجهی در سلامت سیستم متابولیک و کاهش خطر انواع بیماری‌های مزمن منجر شود. مطالعات متعدد اثرات رژیم نوردیک را بر انواع شاخص‌های سلامت بررسی نموده‌اند.

فشار خون

در یک مطالعه ۶ ماهه بر روی افراد چاق، با رژیم غذایی نوردیک در مقایسه با یک رژیم غذایی کنترل شده، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک گروه اول به ترتیب ۱/۵ و ۲/۳ میلی‌متر کاهش یافت. یک مطالعه دیگر که ۱۲ هفته‌ به طول انجامید، کاهش قابل توجه فشار خون دیاستولیک در شرکت کنندگان با سندرم متابولیک را نشان داد.

کلسترول و تری گلیسیرید

حتی اگر در رژیم غذایی نوردیک بسیاری از غذاهای مفید برای قلب وجود داشته باشد، اثرات آن بر کلسترول و تری گلیسیرید نامتناقض است. برخی مطالعات، اما نه همه، اثراتی از کاهش تری گلیسرید پیدا کرده‌اند، اما اثرات آن بر LDL وHDL کلسترول آن‌قدر ناچیز به‌نظر می‌رسد که از نظر آماری چندان معنی‌دار نیستند. با این حال، یک مطالعه حاکی از کاهش خفیف در میزان LDL و HDL و نسبت Apo B/Apo A1 و هم‌چنین فقدان HDL کلسترول است، که همه آن‌ها از عوامل خطرزا برای بیماری‌های قلبی می‌باشند.

کنترل قند خون

رژیم غذایی نوردیک به‌نظر نمی‌رسد در کاهش سطح قند خون بسیار موثر باشد، اما یک از مطالعات، کاهش اندک در قند خون ناشتا را نشان می‌دهد.

التهاب

التهاب مزمن عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های جدی است. مطالعات انجام شده در زمینه‌ی رژیم غذایی نوردیک و ارتباط آن با کاهش التهاب به نتایج مختلفی را دست یافته است. یک بررسی دال بر کاهش شاخص التهابی CRP است، در حالی‌که مطالعات دیگر، تاثیر معنی‌داری را گزارش نکرده‌اند. مطالعه‌ایی دیگر نشان داد که این رژیم غذایی ژن‌های مرتبط با التهاب در بافت چربی بدن را کاهش می‌دهد.

جنبه‌های زیست محیطی رژیم غذایی نوردیک

رژیم غذایی نوردیک ممکن است از دیدگاه زیست محیطی یک انتخاب خوب باشد. این رژیم بر غذاهایی که به صورت محلی رشد و پرورش می‌یابند، تاکید دارد. برخی از طرفداران این رژیم غذایی نیز مصرف غذاهای ارگانیک را توصیه می‌کنند.

شواهد، درباره رژیم غذایی نوردیک آن‌چنان قابل توجه نیست.

این رژیم باعث از دست دادن وزن در کوتاه مدت و اندکی کاهش در فشار خون و شاخص‌های التهابی می‌شود، اما نتایج ضعیف و متناقض به نظر می‌رسند.

در پایان، هر رژیم غذایی که بر مواد غذایی واقعی به جای مواد غذایی استاندارد به درد نخورغربی تاکید دارد، به احتمال زیاد منجر به از دست دادن وزن و بهبود سلامت می‌شود.

این نشان می‌دهد که نتایج، درصدها، مطالعات انجام شده بر رژیم‌های غذایی مختلف، متفاوت است.

با این حال، هیچ چیز معجزه‌آسایی درباره‌ی غذاهای “نوردیک”، و یا “غذا خوردن به سبک یک وایکینگ” وجود ندارد.

این رژیم غذایی موثر است، زیرا مواد غذایی فرآوری شده با غذاهای کامل و فراوری نشده جایگزین می‌شود. نکته‌ی درست همین است.

مجله سلامت