چرا مغز بعضی لهجه‌ها را بهتر می فهمد؟
تصور کنید از ایران به یک کشور انگلیسی‌زبان مثل آمریکا مهاجرت می‌کنید. اکثر ما زبان انگلیسی را با لهجه صحبت می‌کنیم. اگر در این کشور با خارجی‌ها مواجه شویم که انگلیسی را با لهجهای مثل ایتالیایی صحبت می‌کنند، احتمالا فهم آن برایمان سخت باشد. بااین‌حال اگر یک ایرانی را ببینید که انگلیسی را با لهجه فارسی یا حتی اشتباه صحبت می‌کند به‌راحتی می‌توانید حرف‌های او را بفهمید.
این مسئله تنها به فارسی زبانان مربوط نیست. بلکه پژوهش جدیدی نشان می‌دهد که تمام زبان‌ها این‌گونه پاسخ می‌دهند.
مقاله‌ای در Journal of Neurolinguistics نشان می‌دهد مغز ما به لهجه‌های مختلف پاسخ متفاوتی دارد. اگر بتوانیم لهجه‌ی یک خارجی زبان را تشخیص دهیم آن را بهتر درک می‌کنیم.
وقتی به لهجهای متفاوت گوش می‌کنیم در مغز ما چه اتفاقی می‌افتد؟
این پژوهش چطور انجام شد
Janet van Hell یکی از نویسندگان این مقاله هلندی است. او از تجربه‌ی خود در مهاجرت به آمریکا برای آغاز این پژوهش استفاده کرده است. جایی که او زبان انگلیسی را به‌عنوان زبان دوم صحبت می‌کند. Hell متوجه تغییراتی در ارتباطش با مردم شده بود. «من ناگهان متوجه شدم یک لهجه‌ی خارجی دارم و دیگران حرف‌های مرا جور دیگری برداشت می‌کنند. ارتباط من با دیگران تغییر کرده بود و می‌خواستم بدانم چه چیزی باعث این اتفاق شده است.»
او و سارا گری استاد ادبیات و زبان‌های مدرن در دانشگاه فوردهام تصمیم گرفتند فرآیندهای مغزی را در این خصوص بررسی کنند. آن‌ها می‌خواستند بدانند در مغز افراد تک زبانه که تنها به انگلیسی صحبت می‌کنند، وقتی با لهجه خارجی‌ها گوش می‌کنند چه اتفاقی می‌افتد. ۲۹ دانش‌آموز همکلاسی که در پنسیلوانیای مرکزی زندگی می‌کنند به جملات انگلیسی با لهجه آمریکایی و انگلیسی با لهجه چینی گوش دادند.
بعضی جملات مشکل گرامری و لغوی داشتند. مثلاً She را به‌جای He به کار بردند و یا از جمله‌ای استفاده کردند که « Kaitlyn traveled across the ocean in a cactus to attend the conference » کلمه‌ی کاکتوس (cactus) کاملا اشتباه به‌کاربرده شده و باید از هواپیما (airplane) استفاده می‌شد.در حالی که دانشجویان به این جملات گوش می‌دادند، فعالیت الکتریکی مغز آزمودنی‌ها بررسی شد.
مغز به لهجه های آشنا چه پاسخی می‌دهد؟
بررسی داده‌های EEG نشان داد که مغز به لهجه‌های مختلف پاسخ متفاوتی می‌دهد. پژوهشگران از افراد پرسیدند آیا لهجه را شناخته‌اند یا نه. کسانی که لهجه چینی را شناخته بودند پاسخ مغزی قوی‌تری داشتند. مغز این افراد هم در جملات آمریکایی و هم در چینی، به مشکلات گرامری و لغوی جملات پاسخ داده بود.
اما کسانی که نفهمیده بودند این لهجه چینی است، به مشکلات گرامری و لغوی در جملات، پاسخ مغزی مشخصی نشان ندادند.
کسانی که لهجه چینی را شناخته بودند پاسخ مغزی قوی‌تری داشتند. مغز این افراد هم در جملات آمریکاییی و هم در چینی، به مشکلات گرامری و لغوی جملات پاسخ داده بود.
این پژوهش در مورد این بود که یک انگلیسی‌زبان چطور لهجه‌های مختلف را پردازش می‌کند. بنابراین شرایطی که ما فارسی زبانان که انگلیسی را به‌عنوان زبان دوم صحبت می‌کنیم متفاوت است. گری و هال در حال حاضر در حال بررسی شرایط مغزی افراد دوزبانه هستند یعنی درواقع شرایط مشابه ما در کشورهای خارجی را بررسی می‌کند. اینکه مغز دوزبانه‌ها به لهجه‌های مختلف چطور پاسخ می‌دهد و چطور شنیدن لهجه‌ی مشابه با خودشان در فهم به آن‌ها کمک می‌کند.
احتمالا این قضیه در مورد لهجه های محلی در زبان فارسی هم صدق کند. لهجه‌هایی مثل کردی و ترکی و لری که با گویش معیار فاصله دارند.
