اضطراب حالت عاطفی ناخوشایند و مبهمی‌است که همراه با ترس، فشار و ناراحتی است و با یک یا چند احساس جسمی و شناختی مانند تپش قلب، تعریق، سردرد، اشکال در تمرکز، احساس خالی بودن ذهن و… بروز می‌کند. اضطراب امتحان معمولا با نزدیک شدن به امتحانات در فرد نمایان میشود هرچند که موضوع امتحان را بارها و بارها تمرین کرده باشد. انسان به طور ذاتی زمانی که مورد ارزیابی و نقادی رفتارهایش قرار می‌گیرد خواهان کسب حداکثر امتیاز نسبت به سایرین می‌باشد به همین دلیل هنگامی‌که در موقعیت امتحان قرار می‌گیرد دچار اضطراب می‌گردد.
انواع اضطراب امتحان
اضطراب مثبت
درجه کمی از اضطراب می‌تواند مثبت و حتی ضروری و طبیعی باشد که موجب تلاش بیشتر برای کسب موفقیت شده و نتیجه بهتری را عاید فرد می‌کند.
بدین گونه که وقتی دانش‌آموز در زمان امتحان دچار هیجان و اضطراب میشود، تمرکزش را روی مطالعه افزایش داده و باعث میشود که برنامه خود را منظم‌تر کند و همچنین دقت بیشتری روی مدیریت زمان داشته باشد و در نهایت این اضطراب موجب افزایش عملکرد فرد خواهد شد.
اضطراب منفی
زمانی که فرد احساس می‌کند اوضاع از کنترلش خارج است، تحت فشار قرار گرفته و تمرکز خود را از دست می‌دهد. این اضطراب باعث ارزیابی شناختی منفی، نداشتن تمرکز، واکنش‌های بیولوژیک نامطلوب و افت عملکرد شخص خواهد شد.
علل اضطراب امتحان
۱- سخت‌گیری‌های بیش از حد
زمانی که والدین با نزدیک شدن زمان امتحان، فشار مضاعف برای آماده شدن و گرفتن نمره بالا در مورد فرزند خود به کار می‌برند…
بهتر است: به فرزندان یادآور شویم که «تو زحمت خود را کشیده‌ای و نتیجه امتحان هرچه باشد برای‌مان ارزشمند است.»
۲- ترس و تهدید
وقتی اطرافیان و مخصوصا والدین، شرایط ویژه و سخت در ایام امتحان برقرار می‌کنند و فرزند خود را از گرفتن نمره کم یا عدم قبول شدن می‌ترسانند و تهدید می‌کنند…
بهتر است از تحقیر و سرزنش مثل این‌که «تو توجه زیاد به درس نداری و بی‌عرضه هستی» خودداری کنیم.
۳- عدم آمادگی
هنگامی‌که فرد به علت نداشتن برنامه‌ریزی درسی و مطالعه صحیح آمادگی لازم را برای امتحان کسب نکرده باشد.
بهتر است کمک کنید فرزندتان برای خواندن درس‌هایش برنامه‌ریزی کند (امروز چه فصولی را بخواند، چقدر زمان دارد و… ) البته برنامه‌ریزی باید واقعی و عملی باشد.
۴- رقابت
زمانی که دانش‌آموزان در مدرسه یا فرزندان در خانه برای برتری یافتن از یکدیگر به رقابت بپردازند…
بهتر است والدین محیط خانه را برای رقابت سالم مهیا نموده و فرزند را با توجه به توانایی‌های فردی خویش تشویق کنند.
۵- والدین مضطرب
وجود اضطراب در والدین موجب انتقال آن به فرزند و تشدید اضطراب او میشود (مخصوصا در ایام امتحان)…
بهتر است با حفظ خونسردی و ایجاد آرامش در خودمان، روزهای امتحانی را برای فرزندمان آرام کنیم.
۶- مقایسه کردن
هرگاه ناتوانی‌های یک فرد، با توانایی‌های فرد دیگری سنجیده شود و این امر با سرزنش همراه باشد، اعتماد به نفس فرد کم و به اضطراب او افزوده میشود…
بهتر است از تحقیرو سرزنش مثل این‌که «تو بی‌کفایت هستی» خودداری کنیم.
۷- بیش از حد جلوه دادن بعضی از درس‌ها
وقتی اطرافیان بعضی از درس‌ها را به هر دلیلی خیلی مهم تلقی می‌کنند در فرد ترس یا نگرش منفی نسبت به درس‌ها به وجود می‌آید…
بهتر است به فرزند خود یادآور شویم این درس هم همانند دیگر دروس هستند فقط نیاز به تلاش بیشتر دارند.
۸- پاداش نامناسب
زمانی که اطرافیان برای قبول شدن یا گرفتن نمره بالا وعده‌های بزرگ می‌دهند..
بهتر است پاداش طوری در نظر گرفته شود که سطح توقع فرزند بالا نرود و متناسب با عملکرد فرد باشد.
۹- تفکر منفی
وقتی اطرافیان فردی را با القابی مانند «بـی‌اراده، تو کاره‌ای نمی‌شوی و…» مورد خطاب قرار می‌دهند، تصویر ذهنی ناتوانی یا تفکر منفی را در فرد به وجود می‌آورند. این موضوع، اضطراب امتحان را در فرد تشدید می‌کند.
بهتر است با القاب بی‌اساس باعث کاهش اعتماد به نفس و افزایش اضطراب فرزند خود نشوید.
۱۰- عدم تمرکز
عدم دقت و تمرکز در انجام تکالیف یا درس خواندن در طول سال باعث میشود یادگیری سطحی باشد و در موقع امتحان، یادآوری مطالب دشوار بوده و موجب اضطراب گردد.
بهتر است شیوه های افزایش تمرکز و حافظه به آنها آموزش داده شود.
۱۱- انتظار بیش از حد از خود
گاهی اضطراب امتحان به این دلیل است که انتظارات فرد از خود، بیش از توانایی‌های اوست.
کاهش اضطراب قبل از امتحان
- وسایل و تجهیزات امتحان از شب قبل آماده گردد..
- در صورت امکان یک دوش آب گرم قبل از خواب به آرامش دانش‌آموز کمک خواهد کرد.
- بهتر است قدری نسبت به شب‌های دیگر زودتر بخواند.
کاهش اضطراب در حین جلسه امتحان
- به ترتیب به سوالات پاسخ دهید.
- در کنار سوالی که جواب داده شده علامت تیک بگذارد، در صورت ناقص جواب دادن، علامت ضربدر و در صورت ندانستن جواب علامت منفی! و در پایان بر روی آنها فکر کند.
- در صورت به یاد نیاوردن جواب سوالاتی که اصطلاحا سر زبان‌تان است از تکنیک خط‌خطی کردن بر روی کاغذ استفاده کند چرا که مغز دچار خطا میشود و احساس آرامش می‌کند و باعث ورود اطلاعات از حافظه بلند مدت به کوتاه مدت می‌گردد.
- زمان نوشتن مطالب به اطرافیان خود توجه نکنید.
- در زمان پاسخ‌گویی به امتحان‌های عملیاتی مانند ریاضی، نوشتن به صورت منظم باشد تا دچار سردرگمی نشوید.
مریم صادقی شاد
wikiravan
