در هنگام قرار گرفتن براکت ها در دهان برای اصلاح دندان ها محل مناسبی برای تجمع باکتری ها و خرده های غذا به وجود می آید هم چنین عدم رعایت رژیم غذایی صحیح برخی اوقات باعث بروز که سیم کشی ها و براکت های داخل دهان می شود.
شرط اصلی عادت کردن به ارتودنسی و کنار آمدن با سیم‌کشی دندان‌ها این است که از بایدها و نبایدهای غذایی در دوران ارتودنسی اطلاع پیدا کنید.
اهمیت تغذیه در ارتودنسی:
هنگامی که برای اولین بار از بریس بر روی دندان ها استفاده می شود، بیمار ممکن است احساس کند انتخاب های بسیار محدود در ارتباط با خوردن غذا با بریس برای وی وجود دارد. روزی که بریس در دهان بیمار قرار می گیرد، درباره اهمیت اجتناب از خوردن غذاهای خاص و تغذیه مناسب در ارتودنسی که می تواند باعث وارد شدن آسیب یا شکستن بریس شود، به بیمار تذکر داده می شود. در واقع تغذیه در ارتودنسی از موارد بسیار مهم و قابل توجه است.
مراقبت از دندان ها:
غذاها و نوشیدنی هایی که می تواند باعث ایجاد پوسیدگی دندان (کرم خوردگی) شوند، می بایست در طول زمان استفاده از بریس مصرف نشوند. علاوه بر این لازم است از غذاهای چسبنده به خاطر افزایش ریسک پوسیدگی و شکستن بریس خودداری گردد. این نوع از مواد غذایی بر روی بریس ها چسبیده و برای یک دوره زمانی طولانی بر روی دندان ها باقی می مانند. در صورت مصرف غذا یا نوشیدنی های دارای سطح شکر بالا، معمولاً به بیمار توصیه می شود، این مواد به همراه وعده های غذا یا فقط یک بار در طول روز مصرف شود. بلافاصله پس از مصرف این مواد غذایی می بایست دندان ها به دقت مسواک زده و از دهان شویه برای از بین بردن تاثیر آنها بر روی دندان ها و بریس ها استفاده شود. بین وعده های غذایی می بایست از مواد غذایی بدون شکر تصفیه شده استفاده شود و در ادامه می بایست دندان ها مسواک زده و از دهان شویه استفاده گردد.
غذاهای مناسب ارتودنسی:
در ادامه غذاهای مفید دوران ارتودنسی را نام می‌بریم.
غلات (کربوهیدرات‌ها):
این گروه غذایی یک چهارم از کل انرژی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. غلات در برنامه معمول غذایی ایرانیان به صورت نان و برنج مصرف می‌شود. این مواد غذایی عموماً در دوران ارتودنسی مشکلی را ایجاد نمی‌کنند، چرا که بسیار نرم هستند و به راحتی جویده می‌شوند. در هر حال فراموش نکنید که دو مولفه ضروری یک رژیم غذایی سالم یعنی کربوهیدرات و پروتئین را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
شیر و لبنیات:
یک چهارم هر رژیم غذایی سالم از لبنیات تشکیل می‌شود. لازمه داشتن دندان‌ها و استخوان‌‌های محکم و قوی مصرف رژیمی سرشار از کلسیم است. فراورده‌های لبنی کلسیم، ویتامین د، پتاسیم و حتی پروتئین مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. لبنیات یکی از غذاهای مفید دوران ارتودنسی است، چرا که اکثر فراورده‌های لبنی نرم هستند و چندان به جویدن نیاز ندارند. شیر، شیر بستنی، ماست و پنیر فراورده‌هایی لبنی هستند که در سفره تمام ایرانی‌ها یافت می‌شود و مصرف آنها به بیماران ارتودنسی توصیه می‌شود.
سبزیجات:
سبزیجات نیز باید یک چهارم رژیم غذایی را تشکیل دهد. سبزیجات ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز برای رشد بدن را تامین می‌کند. از آنجایی که ما عموماً سبزیجات را به صورت پخته میل می‌کنیم، خوردن آنها معمولاً مشکلی را برای سیم‌کشی دندان‌ها ایجاد نمی‌کند. به علاوه می‌توانید سبزیجات را پوره کنید تا خوردن آنها راحت‌تر شود. سبزیجات خام یا سالاد را می‌توانید به صورت رنده شده یا خرد شده ریز میل کنید.
میوه:
میوه بخش مهمی از یک رژیم غذایی سالم است، اما خوردن آن با وجود سیم‌کشی دندان‌ها قدری دشوار است. گاز زدن به میوه‌های سفت مانند سیب، گلابی و هلو به دلیل وجود براکت‌ها بسیار مشکل است. خوردن حتی نرم‌ترین غذاها پس از تعویض سیم بریس دست‌کمی از کابوس ندارد. سه تا چهار روز پس از هر ویزیت ارتودنسی مرکبات آبدار مانند آب پرتقال و توت میل کنید. میوه‌های سفت را ابتدا خرد کنید و با دندان‌های عقب بجوید. اگر با تمام این احتیاط‌ها باز هم خوردن میوه برایتان دشوار است، آب میوه طبیعی همواره جایگزین مناسبی محسوب می‌شود.
گاز زدن یا جویدن خوراکی‌های بسیار سرد با وجود فلزهای دور دندان‌ها غالباً ناراحت کننده است. بنابراین اجازه دهید خوراکی‌ها به دمای محیط برسند، سپس آنها را نوش جان کنید.
آجیل و دانه‌ها:
انتخاب هوشمندانه و دقیق از خوراکی‌های این گروه غذایی گیاهی بریس‌ها را محکم نگه می‌دارد. آجیل و دانه‌ها بسیار سفت و در عین حال کوچک هستند؛ هم سفت بودن و هم کوچک بودن آنها در دوران ارتودنسی مشکل‌ساز است. حین درمان فعال ارتودنسی کرم‌ها یا کره‌های انواع آجیل مانند کره بادام زمینی را جایگزین آجیل کنید یا مغزیجات و دانه‌های مورد علاقه خود را آسیاب و سپس میل کنید.
گوشت:
گوشت به دلیل فیبری بودن و سخت جویده شدن یکی از غذاهای مضر دوران ارتودنسی است. به دندان کشیدن گوشت از روی استخوان در دوران ارتودنسی ممنوع است. پنیر کاتیج یا توفو به عنوان یک منبع مناسب پروتئین جایگزینی ایمن برای گوشت است. تکه‌های بدون چربی و نرمی از گوشت را انتخاب کنید و آن را در اندازه‌های کوچک ببرید.
توصیه‌های غذایی حین درمان ارتودنسی:
بلافاصله پس از سیم‌کشی دندان‌ها
دندان‌ها و لثه‌ها تا چند روز پس از سیم‌کشی دندان‌ها بسیار حساس است. اسموتی‌ها و شیک‌های مقوی جایگزین وعده‌های غذایی بهترین انتخاب‌ها در این زمان به شمار می‌رود، چرا که نیازی به جویدن ندارند، به علاوه نوشیدنی لثه‌ها را خنک می‌کند و تسکین می‌دهد. مواد مختلفی را می‌توان به شیک و اسموتی اضافه کرد تا ارزش غذایی بیشتری پیدا کند.
هفته اول پس از سیم‌کشی دندان‌ها
پس از آن که دندان‌ها آن‌قدر خوب شد که بتوانید غذاهای جامدتر را میل کنید، بهتر است اول غذاهای بسیار نرم را انتخاب کنید. خوردن غذاهایی مانند ماست، سبزیجات نرم و کینوآ هم مناسب دوران ارتودنسی است و هم سلامت شما را حفظ می‌کند. دوران ارتودنسی زمان مناسبی است تا غذاهای نرم و مقوی جدید را امتحان کنید. مواد مورد نیاز بدن فقط با بستنی تامین نمی‌شود.
تغییر رژیم غذایی در دوران ارتودنسی:
پس از آن که دندان‌ها به سیم‌کشی عادت کرد، بهتر است غذاهای نرم‌تر میل کنید و غذاهای سفت‌تر را به قطعات کوچک ببرید تا بریس آسیبی نبیند و دچار درد و دردسر نشوید. سیب، گلابی و بقیه میوه‌ها را خرد کنید و آنها را گاز نزنید. پروتئین‌های نرم مانند تخم مرغ و ژامبون گوشت جایگزین‌هایی برای گوشت محسوب می‌شوند که راحت‌تر جویده می‌شوند. خوراکی‌های متعددی وجود دارد که می‌توانید با افزودن آنها به برنامه غذایی خود در دوران ارتودنسی نیز مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین کنید
نبایدهای تغذیه‌ای دوران ارتودنسی:
کافی است فقط یک بار لقمه بزرگی بردارید یا غذای سفتی را گاز بزنید، تا بریس آسیب ببیند و درمان ارتودنسی طولانی‌تر و پرهزینه‌تر شود. بنابراین حتی‌الامکان سعی کنید که از خوردن غذاهای زیر خودداری کنید و اگر میل به آنها دارید، نهایت احتیاط را به کار ببرید.
- غذاهای سفت: هر خوراکی سفتی از نان سفت دور پیتزا گرفته تا آجیل، سبزیجات خام مانند هویج خام ممنوع است. جویدن این خوراکی‌ها به نیروی بسیاری نیاز دارد که منجر به آسیب دیدن سیم‌ها و براکت‌ها می‌شود.
- گوشت سفت: میان وعده‌هایی مانند گوشت خشک نمک سود سیم‌ها و براکت‌های بریس را شل می‌کند.
- غذاهای چسبناک: کافی است از خوردن شکلات، به ویژه شکلات‌هایی که باید جویده یا خرد شوند، خودداری کنید. آدامس نیز ممنوع است.
- غیرخوراکی‌ها: بسیاری عادت به جویدن مداد یا ناخن دارند، این دو عادت همواره و به طور مضاعف در دوران ارتودنسی مضر است.
- یخ: یخ یکی از متهمین ردیف اصلی آسیب دیدن بریس ارتودنسی است.
