سلامت شیر احتمالا به نسل و نژاد گاوی که از آن شیر گرفته می‌شود، بستگی دارد.

عموما، شیر A۲، انتخاب سالم‌تری نسبت به انواع دیگر شیرها قلمداد می‌شود.

ادعا می‌شود که این شیر از مزایای فراوانی برخوردار است و هضم آن برای افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند، آسان‌تر است.

با این وجود، همه‌ی پزشکان بر سالم‌تر بودن شیرA۲ توافق ندارند.

این مقاله به تحلیلی واقع‌بینانه بر دانشی که در ورای شیر A۱ و A۲ وجود دارد، می‌پردازد.

مفهوم شیرA۱و A۲ به چه چیست؟

کازئین یا ماده‌ی پروتئین شیر، در زمره بزرگترین گروه پروتئین‌های موجود در شیر قلمداد می‌شود، که حدود ۸۰٪ از مجموع پروتئین‌های شیر را در بر دارد.

شیر حاوی انواع مختلفی از کازئین می‌باشد و بتا-کازئین در رتبه‌ی دوم پروتئین‌های شیر جای دارد. بتا-کازئین به ۱۳ شکل مختلف وجود دارد.

۲ مورد از رایج‌ترین انواع بتا-کازئین عبارتند از:

بتا-کازئینA۱: شیر گاوهایی که از نژاد اروپای شمالی هستند، عموما حاوی مقادیر فراوانی بتا-کازئین A۱ می‌باشند. شیرA۱ از گاوهای سیاه و سفید، گاوهای شمال هلند، اسکاتلند و گاوهای شاخ کوتاه شمال انگلیس تهیه می‌شود.

بتا-کازئینA۲: این شیر از گاوهایی که متعلق به نژاد انگلیسی و جنوب فرانسه هستند، تهیه می‌گردد. این نژاد شامل گاوهای پشمالو، جرسی و لیموزین می‌شود.

شیرهای معمولی هم حاوی بتا-کازئین A۱ و هم حاوی بتا-کازئین A۲ می‌باشند، اما شیرهای A۲ فقط حاوی بتا-کازئین A۲ هستند.

برخی مطالعات حاکی از آن است که بتا کازئین A۱ ممکن است برای برخی مضر باشد، اما بتا-کازئین A۲ انتخاب سالم‌تریست. بحث‌های پیرامون A۱ وa۲ از همین امر ناشی می‌شود.

شیرA۲ تحت عنوان شیر A۲ تولید و بسته‌بندی می‌شود و به هیچ وجه حاوی بتا-کازئین A۱نمی‌باشد.

بتا-کازومرفین-۷

بتا-کازومرفین-۷ علت اصلی اعتقاد بر مضر بودن شیر معمولی نسبت به شیر A۲ می‌باشد.

بتا-کازومرفین-۷ یک پپتید شبه افیونی است که در طی فرایند هضم بتا-کازئین A۱ آزاد می‌شود.

کمتر گروه‌ تحقیقاتی تا کنون بر مضر بودن بتا-کازومرفین-۷ صحه گذاشته است.

حال آنکه، بتا-کازومرفین-۷ بر سیستم گوارشی تاثیر مخرب دارد، اما میزان تخریب و این امر که این ماده تا چه حد دست‌نخورده وارد خون می‌گردد، کاملا آشکار نیست.

محققان در خون افراد بالغِ سالم که شیر گاو نوشیده بودند، هیچ اثری از بتا-کازومرفین-۷ نیافتند اما برخی از مطالعات وجود بتا-کازومرفین-۷ را در خون کودکان تائید می‌کند.

بتا-کازومرفین-۷ به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است اما مسائل مربوط به سلامت درباره‌ی آن هنوز کاملا هویدا نیست.

در زیر مروری بر شواهد علمی مرتبط با شیرA۱ و بتا-کازومرفین-۷ و ارتباط آنها با دیابت نوع ۱، بیماری‌های قلبی، مرگ کودکان، اتیسم و مشکلات گوارشی شده است.

خطر ابتلا به دیابت نوع ۱

دیابت نوع۱ عمومابا عنوان دیابت کودکان شناخته می‌شود و خصیصه‌ی آن کمبود انسولین در بدن است.

چندین مطالعه در این زمینه اثبات نموده‌اند که نوشیدن شیرA۱ در دوران کودکی خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ را افزایش می‌دهد.

اما این مطالعات ماهیتا جنبه‌ی شهودی داشته و اغلب مبنی بر مشاهدات بودند.

پس امکان اثبات اینکه بتا-کازئینA۱ موجب دیابت نوع ۱ می‌شود، وجود ندارد. اما احتمال خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها در افرادی که این پروتئین را بیش از حد مصرف می‌کنند، بیش از دیگران است.

مطالعات بر روی حیوانات نتایج متضادی را دربر داشت.

برخی از آنها دریافتند که هیچ‌گونه تفاوتی بین بتا-کازئین A۱ و A۲ وجود ندارد. برخی مطالعات دیگر حاکی از تاثیر مثبت و نقش موثر بتا-کازئین A۱ نقش موثری در بهبود دیابت بود.

تاکنون هیچ‌گونه بررسی بالینی انسانی در تشخیص و اثبات تاثیر بتا-کازئین A۱ بر دیابت نوع ۱ انجام نشده است.

خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی

۲ مطالعه‌ی شهودی در زمینه‌ی ارتباط مصرف شیر A۱ و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی وجود دارد.

گواه این ادعا، مطالعات انجام شده بر روی خرگوش‌هاست. در این مطالعه مشخص شد که بتا-کازئین A۱ موجب تجمع چربی در اطراف رگ‌های خونی آسیب‌دیده می‌گردد. در مواردی که خرگوش‌ها بتا-کازئین A۲ مصرف می‌نمودند، این تجمع چربی کم‌تر بود.

تجمع چربی، انسداد رگ‌های خونی را افزایش می‌دهد و زمینه‌ی بیماری‌های قلبی را فراهم می‌سازد. اما در مطالعات انسانی در این زمینه هنوز مغایراتی وجود دارد.

تا کنون ۲ مطالعه‌ی انسانی به بررسی مصرف شیرA۱ و تاثیر آن بر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی پرداخته است.

یکی از این مطالعات شامل ۱۵ مرد و زن که در خطر شدید ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار داشتند، می‌شد. مطالعه به صورت متقاطع طراحی شده بود، بدان معنا که تمام شرکت‌کنندگان در طول مطالعه در فواصل متفاوت بتا-کازئین A۱ و A۲ دریافت می‌نمودند.

در این مطالعه هیچ‌گونه تاثیر نامطلوبی بر تشدید خطر ابتلا به بیماری‌ قلبی مشاهد نشد. در مقایسه با بتا-کازئینA۲، نوع A۱ تاثیر مشابهی بر عملکرد رگ‌های خونی، فشار خون، چربی خون و علائم التهاباتی داشت.

یکی دیگر از مطالعات در این زمینه نشان داد که کازئین A۱ و A۲ تفاوت محسوسی نداشته و تاثیر چندانی بر کلسترول خون ندارند.

سندرم مرگ ناگهانی کودکان

سندرم مرگ ناگهانی کودکان یکی از رایج‌ترین دلایل مرگ کودکان زیر یک سال است.

این سندرم بدون هیچ‌گونه علائم آشکاری موجب مرگ ناگهانی کودکان می‌گردد.

برخی از محققان گمان می‌کنند که بتا-کازومرفین-۷ در مرگ ناگهانی کودکان دخیل است.

در یکی از مطالعات مشخص شد که ازدیاد بتا-کازومرفین-۷ در خون کودکان موجب توقف تنفس کودکان در خواب می‌گردد. این شرایط که به اختناق در خواب موسوم است، با افزایش احتمال پیدایش سندرم مرگ ناگهانی کودکان پیوند خورده است.

این نتایج حاکی از آن است که برخی از کودکان ممکن است به بتا-کازئینA۱ موجود در شیر گاو حساسیت داشته باشند. با این وجود، هرگونه اظهار نظر قطعی مستلزم تحقیقات بیشتر است.

خطر ابتلا به اتیسم یا درخودماندگی

اتیسم یک اختلال ذهنی که با خصایص از قبیل تعالات اجتماعی ضعیف و رفتارهای مکرر توصیف می‌گردد.

از نظر تئوری، پپتیدهایی از قبیل بتا-کازومرفین- ۷ می‌توانند در پیشرفت اتیسم موثر باشند. با این حال، مطالعات مکانیزم‌های پیشنهادی را تائید نمی‌کند.

در یکی از مطالعات به مقایسه‌ی کودکانی که از شیر گاوهایی که حاوی مقدار زیادی بتا-کازومرفین-۷ تغذیه می‌نمودند با کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌نمودند، پرداختند. نتیجتا مشخص شد که میزان بتا-کازومرفین-۷ در برخی از کودکان به سرعت افت می‌نمود، حال آنکه در برخی دیگر به همان مقدار اولیه باقی می‌ماند.

میزان بتا-کازومرفین-۷ مصرفی کودکان با عدم توانایی‌هایی عملیاتی و اجرایی ارتباط تنگاتنگی داشت.

یکی دیگر از مطالعات حاکی از آن بود که نوشیدن شیر گاو علائم رفتاری کودکان مبتلا به اتیسم را وخیم‌تر می‌سازد.

از طرف دیگر، برخی مطالعات هیچ‌گونه ارتباطی بین آن دو نیافتند.

تاکنون، هیچ مطالعه‌ی بالینی خاصی که بررسی تاثیر شیر A۱ وA۲ بر روی انسان بپردازد، انجام نشده است.

مشکلات گوارشی

عدم هضم لاکتوز در واقع همان ناتوانی در هضم شکر موجود در شیر است. عدم هضم لاکتوز ازعمده دلایل نفخ، گاز معده و اسهال قلمدا می‌شود.

میزان لاکتوز موجود در شیرA۱ و A۲ یکسان است. با این وجود، برخی افراد احساس می‌کنند که شیرA۱ موجب نفخ بیشتری می‌شود.

اما مستندات حاکی از آن است که دیگر عناصر موجود در شیر، غیر از لاکتوز نیز می‌توانند موجب مشکلات گوارشی گردند.

محققان دریافتند که پروتئین‌های موجود در شیر نیز می‌توانند عامل عدم هضم شیر باشد.

یکی از این مطالعات بر روی ۴۱ مرد و زن نشان داد که در برخی شیرA۱ بیش از شیر A۲ موجب اسهال می‌شود.

بعلاوه، مطالعات انجام شده بر روی حیوانات حاکی از آن بود که بتا-کازئین A۱ به طرز محسوسی موجب افزایش اختلالات سیستم گوارشی می‌گردد.

تعارضات بر سر A۱ و A۲ همچنان پابرجاست.

برخی از مطالعات حاکی از آن است که بتا-کازئین A۱ می‌تواند تاثیرات مخربی بر برخی افراد داشته باشد.

با این وجود، به دلیل عدم شواهد کافی اظهار نظر قطعی در این زمینه امکان پذیر نیست.

اما به طور قطع می‌توان گفت که چنانچه بدن شما با شیر A۲ بیش از شیر A۱ سازگار است، فقط از آن استفاده کنید.

مجله سلامت