خواص مرزه برای درمان بیماری ها
مرزه را می توان از جمله مفید ترین سبزبجاتی نام برد که در درمان بسیاری از بیماری ها می تواند موثر واقع شود. این سبزی بسیار مفید دارای خواص متعددی است که از جمله آنها می توان به درمان چاقی و کاهش وزن، کاهش فشار خون و … اشاره کرد. در ادامه به بررسی سایر خواص مرزه اشاره خواهیم کرد. با دکتر سلام همراه باشید.
خواص مرزه شامل خاصیت ضد میکروب، ضد درد و اسپاسم و ضد نفخ است. امروزه از خواص مرزه به منظور پیشگیری از رشد تومورها استفاده می شود.
مرزه (Savory) یکی از سبزی‌های معطر، خوش طعم و سرشار از مواد مغذی برای بدن بوده، از گیاهان دارویی مهم محسوب میشود. این سبزی از خانواده نعناییان بوده، در نواحی مختلف ایران به صورت پرورشی در سبزیکاری ها کاشته می شود و به طور خودرو در مناطق شمال، شمال غربی، غرب و قسمتهایی از مرکز و جنوب می روید.
مرزه گیاهى اســت یکســاله با شــاخه هاى نازک به رنگ ســبز مایل بــه کبــود و یکی از قدیمیترین داروهای گیاهی ایرانیان است. در کتب طب سنتی با نامهای «مرزه»، «صعتر»، «ایشن»، «اوشن»، «اویشن شیرازی» و به عربی «تدع» و به ترکی «کلکلیک» نامیده می شود.
ارزش غذایی سبزی مرزه
مرزه، منبع بسیار عالی از مواد معدنی و ویتامین‌هاست که برای سلامت کلی بدن مفید و موثر است.برگ‌ها و شاخه‌های آن منبع بسیار غنی از پتاسیم، آهن، کلسیم، منیزیم، منگنز، روی و سلنیم می‌باشد. پتاسیم موجود در این گیاه، یکی از مهم‌ترین ترکیبات سلولی است و به کنترل ضربان قلب و فشار خون کمک می‌کند. منگنز نیز توسط بدن به عنوان یک کوفاکتور برای آنزیم‌های آنتی اکسیدان عمل می‌کند. آهن موجود در این سبزی به ویژه سبزی تازه، برای ساخت گلبول‌های قرمز خون ضروری است. این گیاه همچنین منبع غنی از ویتامین‌های مهمی همچون گروه B کمپلکس ، ویتامین A ، ویتامین C ، نیاسین، تیامین و پیرودوکسین است.
خواص مرزه در طب سنتی
مرزه براساس طب سنتی دارای طبیعت نسبتا گرم و خشک است و متخصصان طب سنتی بر این عقیده هستند که این سبزی ترکیبات ضد درد دارد و در درمان دردهای عصبی و کاهش چربی خون و کاهش وزن موثر است و از آن برای تسکین درد دندان استفاده میکردند.از دم کرده شاخ و برگهای گیاه مرزه به همراه همان میزان عناب، جهت تصفیه خون‌های غلیظ استفاده میشود. جوشانده مرزه به صورت حمام و به صورت استعمال خارجی، برای تسکین دردهای روماتیسمی و عصبی و برای تقویت اطفال ضعیف و مبتلا به نرمی استخوان موثر است.
کاهش چربی خون
یک طرح تحقیقاتی که در آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی لرستان به مدت یک سال انجام شد، نشان داده است که گیاه “مرزه” با نام علمی “ساتوریا خوزستانیکا” اگر درست مصرف شود، مانند داروهای شیمیایی میزان چربی خون را در بدن انسان کاهش می دهد.
لازم است پژوهشگران گیاه را پس از تبدیل به پودر، به شکل کپسول خوراکی درآورند تا برای کنترل چربی خون افراد بیمار از آن استفاده کنند.
کاهش وزن
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بررسی گروهی از افراد چاق دریافتند، افرادی که از رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاهی حاوی مرزه استفاده می کنند، در کاهش وزن خود موفق تر از افرادی هستند که فقط رژیم غذایی کم کالری مصرف می کنند. پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی که در مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شد، برای کاهش وزن، رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل این گیاه را توصیه می کنند.
فیبر موجود در این گیاه به کاهش LDL یا کلسترول بد خون کمک می‌کند، در حالیکه کلسترول خوب خون یا همان HDL را افزایش خواهد داد.
خاصیت ضد عفونی کنندگی
برگهای مرزه، دارای فنول‌های روغنی ضروری فراری همچون تیمول و کارواکرول است.تیمول یکی از مهم‌ترین روغن‌های ضروری است که خاصیت ضد قارچی و ضد عفونی آن از لحاظ علمی ثابت شده است.
علاوه بر موارد ذکر شده، ترکیبات فنولی دیگر همچون کارواکرول در مرزه از رشد باکتر‌ی‌های مختلف همچون coli و باسیلوس سرئوس جلوگیری می‌کند. بنابراین کارواکرول، به عنوان افزودنی غذایی سالم برای خواص ضد باکتریایی آن استفاده میشود. این ماده همچنین طعم تند و بی نظیری به مرزه می‌بخشد.
خواص مرزه کوهی
مرزه کوهی، یا به زبان ترکی «داغ مرزسی» از خانواده نعنا است، این گیاه مختص فلات ایران به‌ویژه نواحی شرقی ایران، نواحی شرقی و مرکزی ترکیه و عراق بوده و در اروپا و آمریکا یافت نمی‌شود. اثر ضدباکتری این گیاه موجب درمان بیماری‌های پوستی نظیر آکنه و غرور جوانی میشود. این گیاه در طب سنتی به‌عنوان خواب‌آور و درمانی برای دردهای گوارشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحقیقات دانشمندان نشان داده است که عصاره مرزه کوهی، رشد تومورهای مغزی را تا ۴۵ درصد کاهش می‌دهد.
طرز تهیه دمنوش مرزه
دو قاشق سوپخوری در نیم لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه بگذارید دم بکشد سپس صاف نموده همراه با عسل روزانه ۲ تا ۳ فنجان جرعه جرعه بنوشید.
روش دیگر طرزتهیه دمنوش مرزه، به اینصورت است که ۱ قاشق مرباخوری تخم آن را بگیرید و در قوری آب جوش کوچک بریزید و تا نیم ساعت صبر کنید تا دم بکشد. حالا آن را صاف کرده و با مقداری عسل بنوشید.
مضرات
مرزه در برخی موارد عوارضی در ریه ایجاد می کند و در صورت بروز عوارض جانبی برای رفع آن بایستی کمی سرکه خورده شود.
توجه: از مصرف مرزه در دوران بارداری باید خودداری کرد.
