اسهال یکی از رایج ترین دلایل برای مراجعه افراد به پزشک است. این بیماری می تواند خفیف، شرایط موقتی یا تهدید کننده زندگی باشد. تخمین زده شده است که در سرتاسر جهان ۲ میلیارد نفر سالانه به اسهال مبتلا می شود و ۱.۹ میلیون نفر از این افراد زیر ۵ سال هستند و در کشورهای در حال توسعه جان خود را از دست می دهند. نباید اسهال را با اجابت مزاج معمول اشتباه بگیرید. مشخصه اصلی اسهال شل بودن غیر طبیعی یا آبکی بودن مدفوع است. معمولا نوزادان شیرخوار مدفوع شلی دارند که طبیعی است و اسهال در نظر گرفته نمی شود.
حقایقی در مورد اسهال:
در ادامه برخی از نکات کلیدی را در مورد اسهال بیان می کنیم:
- بیشتر موارد اسهال به خاطر باکتری، ویروس و انگل هاست
- بیماری التهابی روده در برگیرنده بیماری کرون و کولیت السراتیو است می تواند باعث ایجاد اسهال مزمن شود
- داروهای ضد اسهال می تواند خروجی اسهال را کاهش دهد. مکمل های روی نیز می تواند در کودکان موثر باشد.
- برخی از مداخلات پروبیوتیکی و تغذیه ای ممکن است در برابر اسهال مفید باشد.
نشانه های اسهال:
اسهال (مدفوع آبکی و شل) خود نشانه ای از شرایط دیگر است. با اینحال، چنین شرایطی ممکن است با نشانه های دیگری همراه باشد که در ادامه با هم مرور می کنیم:
- درد شکم
- گرفتگی های شکمی
- نفخ
- تشنگی
- کاهش وزن
- تب
برخی از نشانه ها به عنوان علامتی از بیماری حاد در نظر گرفته می شود. این نشانه ها شامل خون یا چرک، تب، نشانه کمبود آب بدن، استفراغ مداوم، اسهال مزمن یا کاهش وزن است.
علل ابتلای افراد به اسهال:
بیشتر موارد اسهال به خاطر عفونتی که در مجاری گوارشی وجود دارد ایجاد می شود. میکروب هایی که مسئول عفونت هستند عبارتند از:
- باکتری ها
- ویروس ها
- انگل ها
یکی از علل رایج اسهال شدید در ایالت متحده آمریکا باکتری سالمونلا بوده است. برخی از موارد اسهال مزمن را تابعی می نامند زیرا دلیل واضح آن هنوز پیدا نشده است. در کشورهای توسعه یافته، سندرم روده تحریک پذیر شایع ترین اسهال تابعی محسوب می شود.سندرم روده تحریک پذیر نشانه پیچیده ای است. در این شرایط درد شکمی و تغییر عادت های اجابت مزاج دیده می شود. بیماری التهابی روده، دلیل دیگری برای بروز اسهال مزمن است. این واژه برای توصیف هر دو بیماری کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون مورد استفاده قرار می کیرد. در هر دو مورد، اغلب در مدفوع خون دیده می شود. سایر علل بزرگ اسهال مزمن دربرگیرنده موارد زیر است:
- کولیت میکروسکوپی: این شرایط معمولا افراد کهنسال را تحت تاثیر خود قرار می دهد. اسهال دائمی اغلب در طول شب رخ می دهد
- اسهال سوءجذب و سوءهضم: مورد اول توسط جذب نامتناسب مواد مغذی و مورد دوم توسط عملکرد ضعیف هضم رخ می دهد. بیماری سلیاک یک نمونه از این مورد است.
- عفونت مزمن: سابقه سفر یا استفاده از آنتی بیوتیک می تواند سرنخی از اسهال مزمن باشد. باکتری ها و انگل های متعدد می تواند چنین شرایطی را ایجاد کند.
- اسهالی که توسط دارو ایجاد می شود: دلیل اصلی چنین اسهالی داروهای ملین است اما برخی از داروهای دیگر همچون آنتی بیوتیک ها نیز می توانند چنین شرایطی ایجاد کنند.
- دلایل درونی: برخی از اوقات هورمون ها دلیل اسهال می شوند.
- سرطان: اسهال نئوپلاستی مرتبط با سرطان روده است.
درمان های موجود برای اسهال:
موارد خفیف اسهال ممکن است بدون درمان بهبود یابد. اسهال مزمن یا پایدار تشخیص داده خواهد شد. می توان ان را درمان کرد.در تمامی اسهال ها، اولین و مهم ترین گام در درمان رساندن آب مورد نیاز به بدن است:
- مایعات از دست رفته را می توان با نوشیدن مایعات بیشتر جایگزین کرد. در موارد حاد و شدید این مایعات به صورت وریدی وارد بدن می شوند. کودکان و کهنسالان بیشتر از سایر افراد در برابر اسهال اسیب پذیر هستند.
- محلول آب رسانی به بدن/ محلول نمک: این آبی است که در برگیرنده نمک و گلوکز است. این محلول توسط روده کوچک جذب می شود. این محلول در کشورهای در حال توسعه ارزان است.
- محلول های خوراکی برای آب رسانی به بدن به صورت صنعتی نیز در دسترس افراد قرار دارد. به عنوان مثال می توان به Oralyte اشاره کرد. مکمل های روی می تواند شدت و دوره اسهال در کودکان را کمتر کند.
داروهای ضد اسهال بدون نسخه نیز در برگیرنده موارد زیر است:
- لوپرآمید
- بیسموت ساب سیترات خروجی مدفوع در بزرگسالان و کودکان را کاهش می دهد و می تواند جایگزین امنی برای لوپرآمید باشد. این دارو را می توان برای پیشگیری از اسهال در مسافرت مورد استفاده قرار داد.
متخصصان در مورد داروهای ضد اسهال نگران هستند و معتقدند مصرف طولانی مدت این داروها می تواند عفونت باکتریایی را با کاهش دفع پاتوژن ها از طریق مدفوع طولانی تر سازد. آنتی بیوتیک ها تنها برای درمان عفونت های باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرند. اگر دلیل اسهال به خاطر داروی خاصی باشد، تعویض دارو می تواند شرایط را بهبود ببخشد.
مواد مغذی:
متخصصان نکات تغذیه ای خاصی را برای افراد مبتلا به اسهال پیشنهاد می کنند. این نکات عبارتند از:
- از مایعات روشن و شفاف همچون آب میوه بدون شکر افزوده استفاده کنید.
- اب و مایعات زیادی بین وعده های غذایی بنوشید
- غذاها و مایعات سرشار از پتاسیم مصرف کنیدو به عنوان مثال می توانید از آب میوه رقیق شده، سیب زمینی بدون پوست و موز بهره ببرید.
- از غذاهایی با سدیم بالا استفاده کنید.
سایر توصیه ها در این زمینه عبارت است از:
- غذاهایی را مصرف کنید که فیبر محلول زیادی دارند. اینکار می تواند به سفت شدن مدفوع کمک کند. به عنوان مثال می توانید از موز، برنج، جوی دوسر استفاده کنید.
- از مصرف غذاهای سرخ شده، پرچرب یا شکردار که ممکن است اسهال را بدتر کند خودداری کنید.
برخی از غذاها و نوشیدنی های خاصی که باعث بدتر شدن اسهال می شود عبارت است از:
- آدامس بدون شکر، توت های شیرین
- نوشیدنی ها و داروهای کافئین دار
- فروکتوز در مقادیر بالا از آب میوه، انگور، عسل، خرما، آجیل ها، انجیر، نوشیدنی های الکلی
- لاکتوز موجود در محصولات لبنی
- منیزیم
- Olestra
پروبیوتیک ها:
شواهد ترکیبی در مورد نقش پروبیوتیک ها در اسهال وجود دارد. در کودکان، شواهید وجود دارد که نشان می دهد پروبیوتیک می تواند تا یک روز بیماری اسهال را کاهش دهد. پروبیوتیک ها می توانند از اسهال مسافرت پیشگیری کنند. اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک ها را می توان با مصرف پروبیوتیک ها کاهش داد. اثر پروبیوتیک ها بر روی اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک ها و Clostridium difficile مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه نشان می دهد شواهدی مبنی بر موثر بودن گونه های چند زنجیره ای از باکتری ها در پیشگیری از این شرایط وجود ندارد.
پیشگیری از اسهال:
در کشورهای در حال توسعه، پیشگیری از اسهال ممکن است به دلیل آب کثیف و بهداشت ضعیف چالش برانگیز باشد. اقدامات زیر برای جلوگیری از این وضعیت کمک می کند:
- آب آشامیدنی تمیز و مطمئن
- بهداشت خوب (برای مثال توالت و فاضلاب)
- شستشوی دست با صابون – پس از دفع، پس از تمیز کردن کودک که دفع مدفوع انجام داده است، قبل از تهیه غذا و قبل از خوردن غذا
- برای مادرانی که نوزاد دارند، شیردهی برای ۶ ماه اول زندگی
- روش های بهداشتی خوب – بهداشت شخصی و در آشپزخانه
- آموزش در مورد گسترش عفونت
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد مداخلات سازمان های بهداشت عمومی به منظور توسعه و ترویج فرهنگ شستشوی دست می تواند میزان اسهال را حدود یک سوم کاهش دهد.
