حذف فروش اینترنت «محدود» و ارائه مدل اینترنت با «دانلود نامحدود» به دنبال اعتراض کاربران ایرانی به وضعیت کیفیت و قیمت سرویس اینترنت مطرح شد و پس از آنکه محمود واعظی وزیر ارتباطات دولت یازدهم، نتوانست قول خود را برای اجرای آن عملی کند، این بار محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات فعلی، قول داده تا یک ماه دیگر، این وعده را عملیاتی کند.

سیاست «اینترنت با دانلود نامحدود» با هدف ترغیب کاربران ایرانی به استفاده از سایتهای داخلی و گردش ترافیک اطلاعات در داخل کشور اتخاذ شد تا برحسب فرمولی، کاربران برای استفاده از پهنای باند داخلی، نصف هزینه استفاده از اینترنت بین الملل، هزینه پرداخت کنند.

از این رو وزارت ارتباطات اول مردادماه مصوبه ای را برای اجرا به اپراتورهای ارائه دهنده خدمات اینترنت ابلاغ کرد که براساس آن، فروش «اینترنت حجمی» متوقف و کاربران می توانستند با توجه به سرعت دریافتی تعریف شده، هزینه ای برای اینترنت پرداخت کنند. این مصوبه اگر چه با نام «اینترنت نامحدود» تعریف شده بود اما همچنان برای کاربران سقف و کف حجم دانلود در ترافیک داخلی و بین الملل در نظر گرفته شده بود که این موضوع با انتقادات بسیاری از سوی کاربران مواجه شد.

در این مصوبه ای برای کاربران تمایزی میان مصرف اینترنت سایتهای داخلی و مصرف اینترنت سایتهای خارجی درنظر گرفته شده بود و کاربران با پرداخت مبلغی به عنوان آبونمان ماهانه، می توانستند حجم بالایی دانلود داشته باشند که البته این میزان دانلود هم به معنای واقعی کلمه «نامحدود» نبود.

به همین دلیل و در پی اعتراضات مکرر کاربران که به صفحات شبکه اجتماعی وزیر ارتباطات وقت و معاونان وی نیز رسید، محمود واعظی، دستور توقف اجرای این مصوبه و بررسی و بازنگری مجدد آن را صادر کرد؛ هم اکنون در دولت دوازدهم، وزیر جدید ارتباطات، قول داده که این مصوبه را با تغییرات اساسی به عنوان اولویت وزارت ارتباطات تا یکماه آینده نهایی کند.

درحال حاضر کاربران اینترنت، همچنان ناراضی از قیمت و نیز کیفیت اینترنت هستند و معتقدند که به دلیل فروش حجمی اینترنت، هزینه زیادی بابت حجم بسته های اینترنت پرداخت می کنند. این درحالی است که با وجود پرداخت این هزینه که نسبت به سایر کشورها نیز هزینه بالایی است، حجم اینترنت به سرعت به اتمام رسیده و کاربران مجبور می شوند چندین بار در ماه، حجم بسته اینترنت خود را تمدید کنند.

جایگزینی «مصرف منصفانه» به جای «اینترنت نامحدود»

صادق عباسی شاهکوه معاون سازمان تنظیم مقررات  ارتباطات در دفاع از مدل تعیین «اینترنت نامحدود»، می گوید: این مدل با نام «مصرف منصفانه» شناخته می شود و در دنیا نیز برای آن حد تعریف شده است. چرا که از نظر فنی نیز رابطه میان مصرف پهنای باند و دانلود یک رابطه تعریف شده و منطقی است.

معاون رگولاتوری توضیح داد: برای مثال اگر کاربری اینترنت نامحدود با سرعت ۲ مگابیت در ثانیه خریداری کند، به طور طبیعی می تواند در نهایت و حداکثر ۳۰۰ گیگابایت اطلاعات را دانلود کند. پس با این تعریف نیز ما شاهد تعریف حجم با توجه به میزان پهنای باند مصرفی هستیم.

وی ادامه داد: در صورتی که برمبنای سرعت سرویس اینترنت، حجم دانلود برداشته شود این به معنی آن نخواهد بود که کاربر تا بی نهایت بتواند اطلاعات، دانلود کند بلکه تاکید بر این است که مدل فروش بسته های اینترنتی مبتنی بر حجم تغییر یابد و کاربر سرویس را برمبنای سرعت دریافت کند.

عباسی شاهکوه گفت: با توجه به محدودیت پهنای باند اینترنت، درصورتیکه بخواهیم مدل فروش حجم را برداشته و دانلود را رایگان کنیم، آن زمان شاهد آن خواهیم بود که یک کاربر به صورت مداوم در حال دانلود است اما مابقی کاربران نمی توانند به سرویس دسترسی داشته باشند و سرعت و کیفیت سرویسشان پایین می آید.

معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تاکید کرد: از ابتدا نیز سعی براین بود، تعرفه ای لحاظ شود که کاربران بیشتر به سمت مصرف ترافیک داخلی حرکت کنند و دانلود ترافیک داخلی با توجه به کاهش مصرف ترافیک پهنای باند، آزاد باشد اما برای مصرف اینترنت بین المل مجبور به تعریف محدودیت هستیم. اما با این حال وضعیت بهتر از قبل خواهد بود.

بررسی سیاست کشورهای جهان در فروش اینترنت نامحدود

طبق گفته محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات، ایران از نظر قیمت اینترنت ثابت، در میان کشورهای جهان رتبه ۹۰ را به خود اختصاص داده و در زمره کشورهایی محسوب می شود که اینترنت در آن گران است. با این وجود وزیر جدید ارتباطات برای کاهش این مشکل و رفع برخی محدودیتها از جمله خرید حجم دانلود، قول داده مدلی از اینترنت را تا یک ماه آینده، سیاستگذاری کند که باب میل کاربران ایرانی بوده و کاربران را از شر خریدن بسته های اینترنتی خلاص کند.

طبق گفته مسئولان وزارت ارتباطات، مدل جدید اینترنت، با توجه به بررسی چندین کشور و الگوبرداری از مدل ارائه خدمات اینترنت در این کشورها، مدل «اینترنت نامحدود با مصرف منصفانه» خواهد بود. چرا که با توجه به محدودیت پهنای باند، اینترنت با تعریف «کاملا نامحدود» غیرقابل ارائه است. از نظر فنی اینترنت به معنای واقعی کلمه نامحدود نمی تواند باشد و مفهموم مصرف منصفانه به جای دانلود نامحدود جایگزینی خوبی برای این سرویس خواهد بود.

بررسی ها نیز نشان می دهد که در اغلب کشورها، مدل مصرف نامحدود، به معنای نهایت کلمه نامحدود نبوده بلکه دولتها و اپراتورهای ارائه دهنده خدمات، برای مدل اینترنت نامحدود نیز سقف مصرف درنظر می گیرند تا ارائه خدمات با میزان پهنای باند اینترنت همخوانی داشته باشد و سبب کاهش و افت کیفیت خدمات نشود.

این کشورها معتقدند که اختیار تام برای دانلود نامحدود به کاربران، افت کیفیت اینترنت را به همراه دارد و گزینه مفیدی نخواهد بود.

بررسی ها از وضعیت ارائه اینترنت پرسرعت ثابت در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ای مانند هند، ترکیه، ژاپن، کره جنوبی و آمریکا این مدل ارائه سرویس را تصدیق می کند.

آمریکا هم محدودیت دانلود دارد

width cap که به آن data cap نیز گفته می شود، در حقیقت یک محدودیت مصنوعی است که برای انتقال اطلاعات در شبکه اینترنت اعمال می شود. این اصطلاح در کل به سیاستهایی اطلاق می شود که تهیه کننده خدمات اینترنت اجرا می کند تا مصرف مشتریان خود را محدود کند.

یکی از کشورهایی که این محدودیت را اجرا می کند آمریکا است. شرکتهای اینترنتی آمریکا (ISP ) اعلام کرده اند که محدودیت پهنای باند برای فراهم کردن خدماتی عادلانه برای مشتریان اعمال می شود. استفاده از این محدودیتها مورد انتقاد کاربران است و آنها معتقدند که با پیشرفت فناوری، این تصمیم، غیرضروری به نظر می رسد و شرکتها می توانند به جای محدود کردن سقف اینترنت، تقاضای مشتریان خود را به سادگی پاسخ گویند.

در این کشور هرچند این اصطلاح محدودیت پهنای باند نامیده می شود اما در حقیقت اطلاعات دانلود شده در ماه کنترل می شود. البته میزان محدودیتی که برای حجم دانلود در این کشور درنظر گرفته شده به مراتب با کشور ما متفاوت است. به نحوی که در آمریکا در سال ۲۰۱۶ میلادی شرکت Comcast برنامه خدماتی با محدودیت دانلود «یک ترابایت» عرضه کرد. با این سرویس، در حال حاضر هر عضو یک خانواده چهار نفره در آمریکا به طور جداگانه باید ۱۰۰ فیلم در ماه به طور آنلاین تماشا کنند تا به این سقف برسند. در این حالت، عادت های معمول مصرف اطلاعات از مرز تعیین شده گذر نمی کند.

البته شرکت ها برنامه ای تبلیغاتی به نام « اینترنت بدون مرز» نیز دارند که درآن تهیه کننده خدمات دسترسی به اینترنت را بدون هیچ محدودیتی فراهم می کند. با این وجود پس از آنکه کاربر از برخی مرزهای تعیین شده برای مصرف، گذر کند، تهیه کننده سعی می کند سرعت انتقال اطلاعات را بکاهد.

سیاست اینترنت منصفانه در ترکیه با محدودیت پهنای باند

ترکیه یکی از کشورهای آسیایی است که از سال ۲۰۰۱ اینترنت ADSL دارد و در حال حاضر شرکت Turk Telekom گسترده ترین خدمات اینترنتی در این کشور را عرضه می کند. البته اینترنت عرضه شده در این کشور نیز با محدودیت پهنای باند عرضه می شود. سرعت بسته های اینترنتی این شرکت از ۸ مگابیت برثانیه تا ۲۴ مگابیت برثانیه است. همچنین این شرکت خدمات VDSL۲ را نیز با سرعت ۲۵ تا ۱۰۰ مگابیت برثانیه ارائه می دهد.

در این کشور شرکت Superonline نیز پهنای باند فیبری را در ۱۲ شهر ارائه می کند که سرعت این خدمت ۱۰۰۰ مگابیت برثانیه است. ترکیه اینترنت کابلی را نیز از سرعت ۱۰ تا ۱۰۰ مگابیت برثانیه عرضه می کند و در مجموع از سال ۲۰۱۲ شرکت TTNET و سوپرآنلاین، سیاست های خدمات منصفانه را آغاز کرده اند که حجم دانلود و آپلود محتوای کاربران را کنترل می کند.

بیشتر مشتریان این دو شرکت می توانند ۵۰ گیگابایت دانلود و ۱۰گیگابایت آپلود انجام دهند. پس از اجرای این سیاست، پهنای باند نیز ۱۰ برابر کاسته شد و همین امر انتقادات زیادی را از جانب مصرف کنندگان برانگیخت.

اینترنت ۱۳۵ دلاری در اینترنتی ترین کشور جهان 

یکی از بهترین خدمات اینترنتی در دنیا به کره جنوبی تعلق دارد و این کشور سریعترین اینترنت جهان را عرضه می کند؛ به نحوی که حدود ۹۲.۴ درصد از جمعیت این کشور، کاربر اینترنت هستند. در این کشور سه شرکت بزرگ KT Corp، SKBroadband و LGU+ پهنای باند را فراهم می کنند. براساس آمارها، سریع ترین اینترنت دنیا با متوسط سرعت ۲۶.۱ مگابیت برثانیه متعلق به کره است و این سرعت تقریبا چهار برابر متوسط سرعت جهانی ۷ مگابیت برثانیه است.

جالب آنکه ارائه خدمات اینترنتی با سرعت ۱۰۰ مگابیت برثانیه  در شهرهای کره جنوبی یک استاندارد به حساب می آید اما این کشور تصمیم دارد خیلی زود اینترنتی با سرعت یک گیگابیت برثانیه یا ۱۰۰۰ مگابیت برثانیه را با هزینه ۲۰ دلار در ماه عرضه کند. این اینترنت ۱۴۲ برابر سریع تر از متوسط دنیا و ۷۹ برابر سریع تر از اینترنت در آمریکاست. اما در حال حاضر اینترنت نامحدود با سرعت ۱۰ مگابیت برای کاربران این کشور، حدود ۱۳۵ دلار هزینه دارد.

تعیین محدودیت سرعت اینترنت در هند

متوسط سرعت اینترنت در کشور هند ۶.۵ مگابیت برثانیه و متوسط اوج سرعت اتصال به اینترنت نیز در این کشور ۴۱.۴ مگابیت برثانیه اعلام شده است. در این کشور بالغ بر ۲۷۶ میلیون نفر کاربر اینترنت باندپهن هستند و در رده بندی جهانی سرعت ارتباط اینترنت هند میان ۱۴۹ کشور، رتبه هشتاد ونهم است.

بررسی ها نشان می دهد که ۴۲ درصد کاربران اینترنت در هند متوسط سرعتی بالاتر از ۴ مگابیت برثانیه، ۱۹ درصد آنان نیز سرعتی بیش از ۱۰ مگابیت و ۱۰ درصد نیز از سرعت ۱۵مگابیت برثانیه استفاده می کنند. اما باتوجه به تعریف دولت پهنای باند در این کشور به معنای ارتباط اینترنتی با حداقل سرعت دانلود محدود ۲۵۶ کیلوبیت برثانیه است که البته در ۲۰۱۴ میلادی این سیاست تغییر کرده و حداقل سرعت دانلود کاربر به ۵۱۲ کیلوبیت برثانیه رسیده است.

در اکتبر ۲۰۱۶ میلادی نیز، دولت خدمات دهندگان پهنای باند را ملزم کرده که حداقل سرعت دانلود کاربران را به ۵۱۲ کیلوبیت برثانیه برسانند. همچنین طبق قوانین این کشور، شرکت ها موظفند با پیامک میزان مصرف دانلود اینترنت کاربر را به او اعلام کنند.

هر کاربر ژاپنی مجاز به آپلود ۳۰ گیگ در روز

در ژاپن حدود ۱۰۰.۷ میلیون کاربر اینترنت وجود دارد و براساس آمار ۲۰۱۱ میلادی ۸۶ درصد خانوارهای ژاپنی نیز از این خدمات استفاده می کنند. جالب آنکه صنعت اینترنت ژاپن دارای قوانین دولتی نیست، بلکه مقررات به طور خود انگیخته ایجاد می شوند. همچنین هیچ کمیسیون قانونگذاری مستقلی در این کشور وجود ندارد. اما وزارت امور داخلی و ارتباطات بر مخابرات نظارت می کند.

در این کشور محبوبترین سرویس، اینترنت فیبرنوری است که حداکثر سرعت ۱۰۰ تا ۲۰۰ مگابیت برثانیه با توجه به موقعیت فرد برای اینترنت درنظرگرفته شده است. در مورد خدمت ADSL نیز در کشور ژاپن، سرعت آن ۵۰ مگابیت برثانیه اعلام شده اما با توجه به فاصله تا مرکز سرورها سرعت اینترنت تغییر می کند. حداکثر سرعت اینترنت کابلی نیز ۳۰ مگابیت برثانیه اعلام شده است.

در همین حال از سال ۲۰۰۸ میلادی محدودیت پهنای باند و دانلود در ژاپن نیز اجرا می شود. برای مثال شرکت NTT محدودیت آپلود هر کاربر را روزانه ۳۰ گیگابایت درنظر گرفته است. این محدودیت برای تعدادی از کاربران اعمال می شود که حجم آپلود روزانه آنان بسیار بالا بوده است. ارائه دهندگان خدمات اینترنت، درمرحله اول به کاربران هشدار داده شده و در صورت ادامه این روند، اینترنت آنان قطع می شود.

اینترنت منصفانه بدون تقسیم بندی اینترنت داخلی و خارجی

با توجه به اینکه کشورهای مختلف در مدل فروش اینترنت، سیاستی را به کار گرفته اند که هم با میزان ظرفیت پهنای باند مطابقت دارد و هم در حد ممکن پاسخگوی نیاز کاربرانشان است، مسئولان باید در ایران نیز مدلی درنظر بگیرند که محدودیت نسبی کاربران را کاهش داده، قیمت را منطقی تر کند و دیگر نگرانی برای اتمام زودهنگام حجم بسته اینترنت وجود نداشته باشد.

طبق پیشنهاداتی که از سوی فعالان اینترنت مطرح می شود بهتر است برای فروش سرویس اینترنت بدون تقسیم بندی اینترنت داخلی و خارجی یک حجم مشخص دانلود (برای مثال از کف ۲۰ گیگابایت برای اینترنت با سرعت ۴ مگابیت) و البته بسیار بیشتر از بسته های فعلی اما با آبونمان ثابت (برای مثال ۱۰ هزار تومان ماهانه) درنظر گرفته شود که هم به توسعه محتوای داخلی و گردش ترافیک در داخل کشور بیانجامد و هم مشکلی در کیفیت سرعت وجود نداشته باشد.

این ایده در مشخصات سرویس‌های اینترنتی رایج در دنیا و با توجه به لحاظ کردن درآمد، هزینه و شرایط خاص کاربران، دیده می شود و می توان بر مبنای تجربه این کشورها، سرویسی منطقی، معقول و کاربردی برای اکثریت کاربران ایرانی مجسم کرد.

خبرگزاری مهر