رفتن به مسافرت همیشه هم خوشایند نیست! افراد زیادی هستند که در هنگام مسافرت با وسایل نقلیه مختلف دچار حالت تهوع و سردرد و سرگیجه می شوند؛ این حالت بسیار ناخوشایند است و علل مختلفی را نیز شامل می شود. در این مطلب قصد داریم تا به بررسی علل ایجاد سرگیجه وحالت تهوع در سفر بپردازیم؛ در ادامه با دکتر سلام همراه باشید.
دکتر مهدی خواجوی، مدیر گروه جراحی گوش گلو، بینی، سر و گردن دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس انجمن جراحان گوش گلو بینی سر و گردن ایران درباره این بیماری و با توجه به تابستان و افزایش مسافرت‌های زمینی به جام‌جم می‌گوید: بیماری حرکت، نوعی اختلال رایج گوش داخلی است که از طریق حرکات پی در پی کشتی روی آب، حرکت ماشین وحرکت هواپیما ایجاد می‌شود. به بیان دیگر، بروز عوارضی چون تهوع و استفراغ که برای برخی افراد طی حرکت با ماشین، کشتی یا هواپیما رخ می‌دهد به تحریک اندام‌های حسی مجاری نیمدایره‌ای گوش داخلی که مسئول احساس و درک حرکت هستند، بازمی‌گردد. در واقع، این اندام‌های حسی در ارتباط تنگاتنگ با حرکات چشم‌ها هستند و همین ارتباط است که وقتی دور خود می‌چرخیم و یکباره می‌ایستیم محیط را در حال چرخش می‌بینیم.
مبتلایان به بیماری حرکت
بررسی‌ها نشان داده است بیماری حرکت، لزوما ارثی نیست و تحت تاثیر محیط و اضطراب افزایش می‌یابد و رفته رفته با رسیدن به سنبلوغ کاهش و بعد از چند سال اغلب بهبود کامل می‌یابد.
البته دکتر خواجوی تاکید می‌کند: هر کسی در صورتی که اندام‌های حسی مجاری نیمدایره‌ای گوش سالم داشته باشد دچار این حالت می‌شود. ولی این حس در افراد مختلف آستانه تحریکی یکسانی ندارد. بعضی‌ها خیلی حساس‌اند و در بعضی دیگر این عوارض کمتر احساس می‌شود.
با سرگیجه و تهوع حین سفر چه کنم؟
بیماری حرکت، عوارض خاصی ندارد ولی سرگیجه، تهوع و استفراغ احساس بسیار ناخوشایندی است که در بعضی افراد سبب آزار و ناتوانی شدید می‌شود.
دقیقا دریا زدگی و هر گونه سرگیجه مسافرت نیز به همین علت است.
دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی ایران و مدرس دانشگاه برای پیشگیری از عوارض حرکت توصیه می‌کند: پرهیز از خواندن یا کار کردن با وسایل الکترونیکی حین حرکت با اتومبیل، کشتی و… کمک‌کننده است. همچنین بهتر است افراد مستعد بیماری حرکت با معده پرسفر نکنند. بعلاوه مصرف غذاهای چرب و شور قبل از حرکت به تشدید عوارض این بیماری منجر می‌شود.
این متخصص می‌افزاید: مصرف برخی مایعات به پیشگیری از بروز این عوارض کمک می‌کند. حتی بررسی‌ها نشان می‌دهد برای رفع بیماری حرکت، خوردن سردی‌ها بخصوص آبغوره مفید است. همچنین خوردن آبی که مقداری آبلیمو داخل آن ریخته باشند، خوب است. مصرف میوه‌ها قبل از سفر نیز فقط با هدف این که معده خالی نماند بسیار موثر است. در حین سفر هم بهتر است از غذاهای سبک استفاده شود.
وی تاکید می‌کند: از سوی دیگر، افرادی که بشدت تحت تاثیر عوارض بیماری حرکت در سفر هستند، می‌توانند از داروهای ضد تهوع استفاده کنند. پایین‌کشیدن شیشه اتومبیل و استفاده از هوای آزاد و نشستن روی صندلی عقب وسایل نقلیه عمومی چون اتوبوس نیز به پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ حین حرکت کمک می‌کند.
دکتر خواجوی نیز در این باره می‌گوید: آرامش و کنترل استرس قبل از سفر، نگاه کردن به روبه‌رو، ثابت نگه داشتن چشم‌ها، نچرخاندن سر به اطراف و نگاه‌کردن به اطراف و از پنجره‌های کناری، مطالعه نکردن و انجام ندادن کارهای دقیق چشمی از راهکارهایی است که به کاهش و کنترل عوارض بیماری حرکت کمک می‌کند.
ورزش و کاهش حساسیت سیستم تعادلی بدن
حساسیت سیستم تعادلی که شامل مجاری نیمدایره هم می‌شود با تمرین و حرکات منظم، ورزش‌های هوازی و قرار گرفتن در وضعیت‌های مختلف تعادلی و حرکتی همان طور که در خلبانان و فضانوردان صورت می‌گیرد و فیزیوتراپی‌های تعادلی و نهایتا داروهای تضعیف‌کننده سیستم تعادلی می‌توانند سبب کاهش حساسیت این سیستم شود.
رئیس انجمن جراحان گوش، گلو، بینی، سر و گردن ایران با بیان این مطالب می‌افزاید: مبتلایان به بیماری حرکت ابتدا باید مطمئن شوند این حالت واقعا بیماری محسوب نمی‌شود و فقط حساسیت بیش از حد سیستم تعادلی است که با روش‌های متعدد قابل کنترل است و هرگونه نگرانی بی مورد است. در این صورت، تمرین‌های جسمانی و حرکتی بهترین راه غلبه بر آن است.
گرفتگی گوش در سفرهای هوایی
خیلی‌ها در مسافرت‌ها، بخصوص مسافرت‌های هوایی دچار گرفتگی گوش می‌شوند، اما چرا چنین عارضه‌ای رخ می‌دهد. وقتی فشار هوا در دو طرف پرده گوش اختلاف داشته باشد این احساس دست می‌دهد که گوش ما کیپ شده است. این احساس یک موضوع طبیعی است. برای شنوایی مناسب باید هوا دائم از طریق شیپور استاش وارد گوش میانی شود و باید دانست اگر فردی دچار سرما خوردگی شود، تورم در شیپور استاش به وجود می‌آید که باعث نرسیدن هوا به گوش میانی می‌شود. به همین دلیل نیروی بیشتری برای بازشدن دهانه لازم است تا هوا بتواند وارد گوش میانی شود.
این متخصص تاکید می‌کند: اگر در جاده‌های کوهستانی و مسافرت‌ها با این مشکل مواجه شدیم، می‌توان با گرفتن بینی و انداختن هوا در گوش، شرایط را بهتر کرد. اگر این اختلاف فشار زیاد باشد باعث خونریزی در گوش یا پاره شدن پرده گوش می‌شود.
دریازدگی ناشی از بیماری حرکت
سیستم کنترل حرکت و تعادل در گوش داخلی انسان قرار دارد و از طریق مراکز انقباضی به ساقه مغز متصل است. این سیستم در حالت عادی، تعادل انسان را در حال حرکت و تکان‌های ارادی و غیرارادی عهده‌دار است. در بعضی افراد، این سیستم خاصیتی دارد که در مواقع حرکت، بیش از حد تحریک می‌شود. تحریک شدید این سیستم از طریق ارتباطی که با مرکز تهوع در ساقه مغز دارد، باعث ایجاد تهوع و استفراغ می‌شود و این حالت شدید هنگام حرکت‌های پرتلاطم و ناگهانی، مانند حرکت کشتی یا قایق رخ می‌دهد که به آن، بیماری دریا یا دریازدگی نیز می‌گویند.
جام جم
