نقد و بررسی فیلم Murder on the Orient Express
« قتل در قطار سریع السیر شرق » نام یکی از عنوان های معروف جنایی نویس مشهور انگلیسی، آگاتا کریستی می باشد که تقریباً از تمامی آثارش تا به امروز آثار سینمایی، تلویزیونی و حتی بازی های کامپیوتری ساخته شده و در دسترس علاقه مندان به حل پازل های جنایی قرار گرفته است. « قتل در قطار سریع السیر شرق » یکی از مشهورترین داستانهای خانم کریستی می باشد که تاکنون چهار نسخه از آن ساخته شده است. یک فیلم در سال ۱۹۷۴ ، یک اثر تلویزیونی در سال ۲۰۰۱ و آخرین مورد نیز یک اپیزود از این داستان در مجموعه « پوآروی آگاتا کریستی » که در سال ۲۰۱۰ پخش شد.
اقتباس سینمایی از این اثر مربوط به سال ۱۹۷۴ می باشد. فیلمی که سیدنی لومت آن را کارگردانی کرد و بازیگران مطرحی از جمله اینگرید برگمن، لوران باکال ، آلبرت فینی و شان کانری را در کنار یکدیگر قرار داد و نتیجه کار هم اثر جذابی بود که در چند رشته نامزد اسکار شد و البته برای اینگرید برگمن جایزه اسکار بهترین بازیگر مکمل را به همراه داشت. حالا پس از گذشت نزدیک به نیم قرن، کنت برانا یک نسخه بازسازی از این اثر روانه سینما کرده که اینبار نیز بازیگران مطرحی در آن حضور یافته اند. داستان از این قرار است :
هرکول پوآرو ( کنت برانا ) پس از حل و فصل کردن آخرین پرونده اش تصمیم می گیرد برای مدتی استراحت کند و به تعطیلات برود اما دوباره به لندن فراخوانده می شود تا در یک قطار سریع و السیر حضور یابد. اما روز بعد از حضور پوآرو، قتلی در قطار اتفاق می افتد و طی آن فردی به نام رچت ( جانی دپ ) به قتل می رسد و حالا در قطار انسانهای زیادی هستند که می توانند مظنون قتل باشند اما واقعا چه کسی در قتل رچت نقش داشته؟
ویژگی مهمی که « قطار سریع السیر شرقی » در خود جای داده و این روزها کمتر می توان نشانه ای از آن در سینمای مدرن یافت، قصه گویی است که تماشاگر را تا آخرین لحظه بر روی صندلی اش می نشاند تا پیگیر سرانجام شخصیت های داستان باشد. داستانهای آگاتا کریستی همواره از کیفیت بسیار مطلوبی در ایجاد تعلیق و پرداخت شخصیت برخوردار بوده اند و این مزیت در اقتباس سینمایی آثارش نیز همواره وجود داشته و باعث شده که این اقتباس ها چه در تلویزیون و چه در سینما، جذابیت فراوانی برای تماشا داشته باشند. در نسخه کنت برانا نیز ویژگی ارزشمند تعلیق به خوبی حفظ شده و تماشاگر در یک چالش پایان ناپذیر با حس کنجکاوی خویش قرار می گیرد بطوریکه تا دقایق انتهایی به سختی توانایی حل پازل های جنایی را خواهد داشت.
اما بازسازی ها اغلب با یک معضل بزرگ در اکران مواجه می شوند و آن قیاس با نسخه های پیش از خود می باشد که اجتناب ناپذیر است. اغلب زمانی که صحبت از بازسازی یک اثر به میان می آید، تغییر رویکرد سازندگان مطرح می شود که قرار است وجه دیگری از یک داستان کلاسیک را عیان سازد و یا حتی اقتباس آزادی باشد که طی آن حتی اتفاقات می توانند سرانجام متفاوتی را به خود ببینند. اما بازسازی « قتل در قطار سریع السیر شرقی » در این خصوص چالشی را به خود نمی بیند و مشخص نیست که چه لزومی بر بازسازی از این عنوان در سینما بوده است. نسخه سال ۲۰۱۷ کنت برانا در مقایسه با اثر سیدنی لومت، حتی به جهت کیفیت متن و بازیگران می تواند در رتبه پائین تری نیز قرار بگیرد فارغ از اینکه هیچ ویژگی مهمی را هم به داستان اضافه نکرده تا اثر جدید بیشتر شبیه یک رونوشت از یک عنوان قدیمی به نظر برسد و دغدغه جدیدی در اجرا مشاهده نگردد.
اما بخشی که می توان بدون شک از آن به عنوان عامل برتری در مقایسه با نسخه کلاسیک نام برد، فیلمبرداری فوق العاده اثر می باشد که توانسته در محیط محدود قطار قاب بندی های جذابی را از لحظات مختلف به نمایش بگذارد. در نسخه جدید بطور کامل محدودیت های دوربین که در نسخه کلاسیک مشهود بود از بین رفته و سازندگان به خوبی توانسته اند از این فرصت استفاده نمایند. طراحی لباس و صحنه فیلم نیز شایسته تقدیر است و به خوبی توانسته سالهای دهه ۳۰ را بازسازی نماید.
بازیگران اثر نیز اگرچه در مقایسه با بزرگانی که در نسخه کلاسیک حضور داشتند، از فروغ کمتری برخوردار هستند اما با اینحال اگر نسخه قبلی را ندیده باشید، می توانیم از تماشای بازی شان لذت ببریم. کنت برانا که علاوه بر کارگردانی ، در نقش پوآرو نیز حضور یافته حضور موثری در فیلم دارد و تماشاگر خیلی زود به حالت خشک چهره او عادت خواهد کرد! جانی دپ هم که امسال در کمال ناامیدی نتوانست توفیق چندانی در بازگشت به سری فیلمهای « دزدان دریایی کارائیب » کسب نماید، در نقش رچت بازی بسیار خوبی از خود به نمایش گذاشته. دیگر بازیگران فیلم از جمله میشل فایفر نیز در نقش هایشان قابل قبول هستند.
در صورتی که مخاطب نسخه کلاسیک « قتل در قطار سریع السیر شرقی » را مشاهده نکرده باشد، می تواند از تماشای فیلم جدیدی که اکران شده لذت بیشتری ببرد چراکه او از ویژگی های ظریف این قصه جذاب از آگاتا کریستی آگاه نبوده و البته اقتباس سیدنی لومت را هم در سینما مشاهده نکرده است! در چنین وضعیتی، تماشای اثر جدید کنت برانا قطعاً تجربه ارزشمندی خواهد بود و برای مدت نزدیک به دو ساعت ذهن مخاطبش را درگیر خواهد کرد. اما در عین حال باید صادق بود، این داستان و عنوان بیشتر مناسب قاب تلویزیون می باشد و نه پرده عریض سینما؛ حتی اگر گاهی برای تزریق جذابیت و ارزش های سینمایی از CGI مختصر در روایت استفاده کرد!
