چرا سرعت گوشی و لپ‌تاپ به مرور کم می‌شود؟
گجت‌ها به مرور زمان کندتر می‌شوند. این یک حقیقت جهانی پذیرفته‌شده به‌حساب می‌آید. مطمئنا سرعتگوشی موبایل یا لپ تاپ سه‌ساله‌ی شما قابل مقایسه با مدل دست نخورده‌ی همان لپ‌تاپ یا گوشی نیست. اما چه عواملی در این کند شدن دخیل هستند؟ آیا این کند شدن فقط به خاطر فرسودگی گجت‌ها است؟
کند شدن گجت‌ها نتیجه‌ی یک عامل خاص نیست و عوامل زیادی در این فرایند دخیل هستند (البته به غیر از جریان آیفون‌های قدیمی که اپل عمدا سرعت آن‌ها را پایین می‌آورد). به همین خاطر، این فرایند کاهش سرعت، یک فرایند ثابت و تکراری محسوب نمی‌شود و هرکدام از گجت‌ها (حتی مدل‌های یکسان) به نحو خاصی قربانی این قضیه می‌شوند. این کاهش سرعت گوشی و سایر گجت‌ها را می‌توان به دو بخش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تقسیم کرد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
عوامل نرم‌افزاری کاهش سرعت گوشی و لپ تاپ
هر بار که اپل، مایکروسافت یا گوگل سیستم عامل جدیدی را عرضه می‌کنند، این نسخه‌ی جدید معمولا شامل اپلیکیشن‌ها و ویژگی‌های قدرتمندتری است. به خاطر قدرتمندتر شدن سیستم عامل، لپ تاپ یا گوشی قدیمی شما برای به دست آوردن نتیجه‌های سابق، باید بیشتر از قبل تلاش کند که همین موجب کاهش سرعت گوشی یا لپ تاپ می‌شود. در مورد نسخه‌های جدید نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌ها هم این موضوع صادق است. توسعه‌دهندگان با عرضه‌ی نسخه‌های جدید می‌خواهند از سخت‌افزارهای جدیدتر بهره ببرند، در حالی که گجت قدیمی شما همچنان مجهز به سخت‌افزاری قدیمی است.
به عنوان مثال به آیتونز نگاهی بیندازید. اپل هر روز ویژگی‌های جدیدی را به این برنامه اضافه می‌کند؛ درحالی‌که بسیاری از کاربران فقط برای کارهایی مانند رایت سی‌دی یا استریم موسیقی از این برنامه استفاده می‌کنند. برای همین، کندتر شدن تدریجی آیتونز موضوع چندان عجیبی محسوب نمی‌شود.
وقتی جدیدترین و بهترین مدل‌های لپ تاپ و گوشی از سخت‌افزارهای بهتری بهره می‌برند، بدیهی است که ویژگی‌های جدید آن‌ها بلااستفاده نمی‌مانند و توسعه‌دهندگان با ارائه‌ی نسخه‌های جدید برنامه‌ها، از این ویژگی‌ها استفاده می‌کنند. اگر در طی ۱۲ ماه گذشته یک گوشی پرچم‌دار را خریده باشید، متوجه این کند شدن نمی‌شوید؛ اما با گذشت زمان و قدیمی‌تر شدن گجت‌ها، اپلیکیشن‌ها پیشرفته‌تر و گجت شما هم کندتر می‌شود.
این روزها انواع و اقسام به‌روزرسانی‌ها به موضوعی عادی بدل شده و این به‌روزرسانی‌های متعدد، اثر «آنتروپی نرم‌افزاری» (software entropy) را ایجاد می‌کند. به‌طور خلاصه این اثر را این‌طور می‌توان توضیح داد که هرچقدر در گجت‌ها اپلیکیشن‌های بیشتری حضور داشته باشند، به همان میزان کارایی گجت کاهش پیدا می‌کند. در همین رابطه، می‌توان به رویکرد کنترل سخت‌گیرانه‌تر اپل درزمینه‌ی سیستم عامل و اپلیکیشن‌ها اشاره کرد. این کنترل گسترده موجب کاهش بروز این اثر می‌شود.
البته همه‌ی تقصیرها را نباید بر گردن توسعه‌دهندگان بیندازیم. در این فرایند کاهش سرعت گوشی یا لپ تاپ خودمان هم مقصر هستیم. هرچقدر شما در گجت‌هایتان برنامه‌های بیشتری را نصب کنید، همان‌قدر هم به پیچیدگی داده‌های ذخیره‌شده، تنظیمات سیستم و دیگر موارد می‌افزایید. هرکدام از این برنامه‌های نصب‌شده، به‌مرور زمان فضای بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند و این فضای بیشتر مساوی است با مصرف بیشتر منابع سیستم. به‌طور مثال، بسیاری از کاربران همواره افزونه‌های متعددی را به مرورگرهای خود اضافه می‌کنند. نصب برنامه‌های متعدد در ویندوز و macOS، فشار را روی سخت‌افزار افزایش می‌دهد و سرعت عملکرد سیستم را پایین می‌آورد.
علاوه بر مواردی که گفتیم، باید به اهمیت فضای خالی حافظه‌ی گجت‌ها هم اشاره کنیم. به‌طور خلاصه این‌طور می‌توان گفت که هرچقدر فضای خالی بیشتری در اختیار سیستم عامل باشد، سرعت سیستم هم بالاتر می‌رود. اگر این فضای خالی کم باشد، سیستم عامل برای باز کردن نرم‌افزارها و ذخیره‌ی فایل‌ها با مشکل مواجه می‌شود.
دوباره تأکید می‌کنیم که در این کند شدن، هم کاربران و هم برنامه‌ها مقصر هستند. برنامه‌ها گاهی اوقات فایل‌های غیرضروری خود را (به دلیل مشکلات نرم‌افزاری یا دلایل دیگر) به‌طور کامل پاک نمی‌کنند. در این حین ما هم همواره عکس‌ها و ویدیوهای بیشتری را در حافظه‌ی داخلی گجت‌های خود ذخیره می‌کنیم. با وجود این که سیستم‌عامل‌های امروزی درزمینه‌ی مدیریت این موارد بسیار بهتر شده‌اند، اما این مشکل همچنان مشاهده می‌شود؛ به‌خصوص اگر همچنان از سخت‌افزار قدیمی استفاده می‌کنید.
به عنوان مثال، ویندوز هنگام پر شدن ظرفیت حافظه‌ی رم، به فضای خالی هارد روی می‌آورد؛ چنین موردی ممکن است هنگام بازی یا تدوین ویدیو رخ دهد. اگر فضای خالی هارد کم باشد، ویندوز دچار مشکل می‌شود و درنتیجه سرعت عملکرد سیستم پایین می‌آید.
در آخر، برای کامپیوترهای رومیزی و لپ تاپ باید به مساله‌ی امنیت اشاره کنیم. اگر انواع ویروس‌ها و بدافزارها به سیستم شما نفوذ کنند، فضای هارد، فضای حافظه‌ی رم و دیگر منابع سیستم را اشغال می‌کنند. اگر عملکرد سیستم شما به‌طور مشهودی پایین آمده، احتمالا دیگر وقت اسکن کامل سیستم فرا رسیده است.
عوامل سخت‌افزاری کاهش سرعت گوشی و لپ تاپ
همان‌طور که توضیح دادیم، بیشتر این کند شدن‌ها به دلایل نرم‌افزاری ربط دارد؛ زیرا نرم‌افزارها روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شوند و سخت‌افزار در همان حالت سابق باقی می‌ماند. اما در این فرایند کاهش سرعت گوشی و لپ تاپ، عوامل سخت‌افزاری هم بی‌تاثیر نیستند. اول از همه به باتری‌ها می‌پردازیم.
باتری‌های موجود در لپ تاپ و گوشی شما، مانند هر قطعه‌ی تکنولوژی دیگر، به‌مرور زمان فرسوده می‌شوند. فرسودگی باتری‌ها لزوما تاثیر مستقیمی روی کاهش سرعت گوشی یا لپ تاپ ندارد. اما این فرسودگی منجر به کاهش زمان شارژدهی باتری گجت می‌شود و به‌طور ساده‌تر می‌توان گفت که منجر به کاهش عمر باتری می‌شود.
البته باز هم می‌گوییم که فرسودگی باتری به‌تنهایی نباید تاثیری روی سرعت عملکرد گجت بگذارد. مگر این که تولیدکننده‌ی گجت، مانند اپل برای فشار کمتر به باتری فرسوده، سرعت پردازنده را پایین بیاورد. در حالت عادی یک باتری فرسوده شاید برای گجت مشکل‌زا باشد، اما تاثیری در سرعت اجرای اپلیکیشن‌ها ندارد.
همین موضوع برای هارد دیسک هم صدق می‌کند. درایوهای مکانیکی HDD معمولا فقط قبل از این که به‌طور کلی از کار بیفتند، به‌طور چشمگیری کند می‌شوند. هارد دیسک‌هایی که پیوسته فعالیت می‌کنند یا در هنگام فعالیت دمای بالایی دارند، معمولا زودتر فرسوده می‌شوند. اما این فرسودگی عامل چندان مهمی در کند شدن تدریجی سیستم محسوب نمی‌شوند.
در مورد درایوهای SSD و حافظه‌ی داخلی گجت‌های همراه می‌توان گفت که فقط اگر میزان حافظه‌ی آزاد آن‌ها کاهش پیدا کند، سیستم دچار کندی می‌شود. این درایوها و حافظه‌های جدید همانند هاردهای قدیمی به‌تدریج فرسوده نمی‌شوند. درایوهای SSD عمر مشخصی دارند و و تا زمان رسیدن به پایان عمر، معمولا به عملکرد طبیعی خود ادامه می‌دهند.
در همین حین، قطعاتی مانند پردازنده و حافظه‌ی رم هم دچار فرسودگی تدریجی نمی‌شوند؛ اگر هم این اتفاق بیفتد، آن‌قدر این کاهش عملکرد ناچیز است که کاربر متوجه آن نخواهد شد. شاید این قطعات خراب شوند، ولی تا زمانی که کار می‌کنند، عملکردشان تا حد زیادی مانند روز اول خواهد بود. اگر گجت شما کند شده، با اطمینان قریب به یقین می‌توان گفت این موضوع ربطی به فرسودگی حافظه‌ی رم و پردازنده ندارد.
برای جلوگیری از کاهش سرعت عملکرد می‌توان همان توصیه‌های همیشگی را تکرار کرد: تا جایی که می‌توانید فضای آزاد در حافظه‌ی داخلی داشته باشید، تا حد ممکن نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های کمی را نصب کنید و مرتب اپلیکیشن‌ها و سیستم عامل را به‌روزرسانی کنید.
از جمله کارهایی که می‌توان برای افزایش سرعت عملکرد انجام داد، نصب دوباره‌ی سیستم عامل یا ریست کردن گوشی است. البته اگر در گجت قدیمی خود نسخه‌ی جدید یک سیستم عامل را نصب کرده‌اید و امکان بازگشت به نسخه‌ی قدیمی هم وجود ندارد، اقداماتی مانند ریست گوشی فقط تا حدی کارگشا خواهد بود.
در آخر باید بگوییم که این کند شدن تدریجی یک امر اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود. شاید بتوانید شدت آن را کم کنید، اما نمی‌توانید جلوی آن را بگیرید.
برگرفته از Gizmodo
