کم‌رویی ناشی از موبایل و اختلالاتی که به دنبال آن ایجاد میشود بحث تازه‌ای نیست. این موضوع از قبل؛ نقل محافل علمی بوده و تا به امروز بررسی‌های زیادی روی آن صورت گرفته است.
مشغول صحبت کردن با دوستانتان هستید، ناگهان صدای زنگ تلگرام مثل یک قارچ؛ بین شما و همصحبتتان سبز میشود! در یک محفل علمی هستید، اما ترجیح می‌دهید هندزفری به گوش شوید و اینستاگرامگردی کنید. در خانه هستید و ناگهان متوجه می‌شوید سکوت عجیبی بر جو خانه حکمفرما شده است!
سر برمی‌گردانید و می‌بینید تمام اعضا خانواده غرق در اقیانوس گوشی‌ها شده‌اند. واقعا ما چند ساعت در روز می‌خوانیم و می‌شنویم؟! این وابستگی و اعتیاد، عوارض بسیاری دارد.
تمایل افراد برای شرکت در فعالیت جمعی کم میشود، بهره‌وری در جامعه‌ای که تشنه تعامل مردم است؛ کاهش می‌یابد و خوب میدانیم مشکلات این چنینی در خانواده‌های کم جمعیت‌تر محسوس‌تر است.
عاقبت این همنشینی مفرط با موبایل و تکنولوژی چیزی جز گوشه گیری، دوری، انزوا و کم‌رویی ناشی از موبایل ندارد.
در طول سالیانی که از استفاده موبایل توسط کاربران می‌گذرد سوال مشترکی ذهن همه روانشناسان را به خود درگیر کرده است: چه ارتباطی میان این گوشهگیری و تغییرات رفتاری کاربران و تکنولوژی وجود دارد؟
استفاده از موبایل تنه روابط اجتماعی ما را لاغرتر می‌کند و آیا ارتباطی میان اختلالات رفتاری کودکان از سنین پایین با اطرافیانشان وجود دارد؟
جذابیت همین بحث پُرچالش و شدت استفاده از موبایل در میان کاربران موبایل باعث شد تا این اختلال رفتاری؛ سوژه امروز هات اپ نیوز شود. برای چند دقیقه نگاه خوشبینانه خود را نسبت به گوشی عوض کنید و یکبار که شده عینک بدبینی به چشم بزنید!!
علل کم‌رویی ناشی از موبایل میان مردم
why smartphone makes people shy
همانطور که گفته شد این اضطراب چیز تازه‌ای نیست. اولین کنفرانس کم‌رویی و مشکات رفتاری مشابه آن برای اولینبار در تاریخ توسط انجمن روان شناسی بریتانیا در سال 1997 سازماندهی شد.
در این کنفرانس پروفسور Philip Zimbardo استاد دانشگاه استنفورد سخنران اصلی بود و اعلام کرد: طی بررسی‌هایی که روی کم‌رویی از سال 1970 آغاز شد؛ متوجه شدیم میزان کم‌رویی مردم در دوره زمانی خاص از 40 به 60 درصد افزایش یافته است.
او در آن سال‌ها؛ تکنولوژی‌های جدیدی مثل ایمیل و حتی استفاده از دستگاه ATM را که تازه متداول شده بودند سرزنش نمود و اظهار داشت: تازه‌های فناوری هستند که ارتباط مردم را در عادات اجتماعی تغییر دادند.
عصر بخبندان دیگر در راه است…
همه چیز گواه شروع عصر یخبندان جدیدی اما از نوع بی‌ارتباطی در آینده نزدیک است. مردم در عصر یخبندان جدید در حصار یخی خود محبوس می‌شوند و اتفاقا خیلی هم خوشحال هستند؛ چون نمی‌توانند با کسی در طول روز صحبت کنند و به جای آن با موبایل سرگرم می‌شوند.
نمود تمام ترسی که پروفسور زیمباردو در آن سال‌ها داشت؛ این روز‌ها در خیابان‌ها وجود دارد. هر روز انسان‌هایی از کنار ما عبور می‌کنند که یک موبایل یا تبلت به دست دارند و در حباب تنهایی خود به سر می‌برند.
این اختلال رفتاری یا کم‌رویی ناشی از موبایل تبدیل به نوعی جنبش یا اضطراب اجتماعی شده که بسیاری از روانشناسان را برای تحقیقات دست به کار نموده است.
گذر عمر در اتاق ایزوله ساختگی
اتاق ایزوله نرفته‌اید؛ اما سال‌ها است در اتاق تنهایی خود که در آن از ورود افراد جلوگیری کرده‌اید، زندگی می‌کنید. استفاده انفرادی از گوشی همراه ما را از هم جدا کرده است. مردم به جای یکدیگر به تراشه‌های مغناطیسی پناه می‌برند تا درد‌های خود را تسکین دهند!
ربات‌های اجتماعی
بخشی از انزوا یا کم‌رویی ناشی از موبایل مربوط به ربات‌هایی است که با وجود هوش مصنوعی از انسان‌ها هم باهوش‌تر شده‌اند.
استفاده از Siri توسط اپل به عنوان یک دستیار صوتی دیجیتال؛ ما را حتی زمانی که باهم هستیم جدا می‌کند. در واقع حتی زمان‌هایی که خانواده‌ها قصد دارند از کنار هم بودن لذت ببرند باز هم ردی از تکنولوژی وجود دارد.
درد مشترک تمام کاربران دنیا همین است: با هم ولی تنها!
کم‌رویی ناشی از تنهایی باهم بودن
باهم ولی تنها یا تنهایی ناشی از باهم بودن ما را کمرو کرده است! کم‌رویی ما را منزوی و خجول کرده و خجالتی بودن افراد، مهارت‌های اجتماعی را از آن‌ها ربوده است. البته کم‌رویی افراد همیشه نکوهیده نیست. گاهی این کم‌رویی به درد افراد می‌خورد.
رفتار اجتماعی از نگاهی دیگر
کم‌رویی لزوما برخوردی ضد جمع و اجتماع نیست. انسان‌های کمرو اجتماعی هستند اما به شیوه خودشان! آن‌ها یاد گرفته‌اند با مسائل به صورت غیرمستقیم و نامحسوس ارتباط برقرار کنند و روابط بین فردی را بر اساس همین رویکرد تنظیم نمایند.
ارتباط از طریق تلفن همراه اتفاقا آن‌ها را قوی کرده است. آن‌ها این روز‌ها می‌دانند چطور باید بدون دیدن چهره فرد با او حرف زد، احساساتش را درک کرد و یک تعامل مفید برقرار نمود.
مروری بر تاریخ و تاثیر موبایل بر افزایش مهارت اجتماعی
زمانی که نوکیا فنلاندی در سال 1990 اولینبار تکنولوژی پیام کوتاه را معرفی کرد؛ تازه چشم و گوش مردم نسبت به تغییرات باز شد. این اولین گام‌های تکنولوژی در جهت تغییر شیوه برقراری ارتباط میان انسان‌ها بود. پیام کوتاه خوب بود و برای صرفه جویی در وقت و انرژی صحبت کردن خیلی پسندیده به نظر می‌رسید.
این فناوری در میان فنلاندی‌ها خیلی بیش‌تر از سایر مناطق دنیا مورد استقبال قرار گرفت؛ چون پسر‌ها و مردان می‌توانستند بدون خجالت کشیدن، سرخ شدن و لکنت زبان حرف خود را به دختر مورد علاقه خود بزنند و به این شیوه؛ بار بزرگی از روی دوش آن‌ها برداشته شد!!
تحقیقات دو جامعه شناس به نام‌های Eija-Liisa Kasesniemi و Pirjo Rautianen روی شیوه برقراری ارتباط میان پسران و دختران فنلاندی جالب‌تر است!
آن‌ها می‌گویند جوانان فنلاندی که حتی تا آن زمان از به کار بردن جمله “دوستت دارم” ابا داشتند و به خاطر کم‌رویی سعی داشتند این جمله را در خلال صحبت‌های خود به کار نبرند! روزی نیم ساعت “دوستت دارم” را با موبایل تایپ می‌کردند و پیش نویس می‌نمودند!
آن‌ها دریافتند پسران فنلاندی در آن سال‌ها بیش‌تر مایل بودند عبارت “دوستت دارم” را به زبان انگلیسی تایپ کنند تا فنلاندی؛ چون احساس می‌کردند عواطف آن‌ها خیلی بهتر از آنچه که هست با زبان بیگانه منتقل میشود!
محقق دیگر، Bella Elwood Clayton، بررسی‌های دیگری انجام داده است که نشان می‌دهد کم‌رویی ناشی از موبایل در زمان گذشته بیمعنا بوده است.
او روی جمعیتی از مردم فیلیپین تحقیقات خود را انجام داد و فهمید ارسال پیام متنی یا پیام کوتاه؛ واسطه‌ای میان دختران و پسران فیلیپینی شد تا بتوانند بدون انجام رسوم و رفتار‌های عاشقانه سنتی به هم برسند.
فیلیپینی‌ها مراسم‌های جالبی مثل اذیت کردن دختر و گول زدن آن مقابل دوستانش و استفاده از یک واسطه انسانی یا به قول خودشان پُل بشری را برای دوستی با دختران داشتند!
تلفن همراه باعث شد عاشقان فیلیپینی فارغ از مراسم و آداب‌های پیچیده و سنتی بتوانند بدون خجالت و کم‌رویی، شانس خود را برای به دست آوردن دختران از طریق پیام کوتاه محک بزنند.
موبایل نجات بخش!
عبارت کم‌رویی ناشی از موبایل با وجود تاریخچه مفصلی که خواندید بیعدالتی در حق گوشی همراه و قابلیت‌هایی است که در طول تاریخ به ما ارزانی داشته است.
موبایل، جوانان را جسور‌تر کرد تا اگر انگشتان قوی‌تری برای تایپ احساسات خود دارند زبانشان را کنار بگذارند و از کلمات کمک بگیرند.
پیام کوتاه نسبت به زنگ تلفن خیلی بهتر است. خصوصا در آن زمان برای مردم قابلیت هیجانانگیزی بود؛ چون زنگ ممتد مثل تماس نداشت، کاربران ملزم به جواب دادن در مدت زمان محدودی نبودند و از همه مهم‌تر؛ فرصت کافی داشتند تا فکر و تحقیق کرده و سپس جواب SMS را بدهند!
تناقص عجیب کم‌رویی: خوب است یا بد؟!
ادعا عصر یخبندان ادعایی بوده است که قبل از معرفی اسمارتفون‌ها و به دلیل وجود تکنولوژی‌های قدیمی‌تر عنوان شده است. البته که این روز‌ها هیچ فضایی نزدیک‌تر وصمیمی‌تر از گوشی همراه نیست تا افراد خصوصی‌ترین اطلاعات و حرف‌ها را با استفاده از آن تبادل کنند و این امر کاملا با ادعا کم‌رویی ناشی از موبایل در تضاد است.
شفافیتی که در روابط با استفاده از موبایل به وجود آمده است را نباید نادیده گرفت. بنابراین بهتر است بگوییم کم‌رویی ناشی از موبایل ره‌آوردی هر چند تلخ اما شیرینِ (!) این روز‌های تکنولوژی است.
البته که همه کاربران تمایلی به این شفافیت‌ها ندارند و اتفاقا همانطور که الان فکر می‌کنید خیلی‌ها در پس تکنولوژی و ارتباط آنلاین مخفی می‌شوند تا هویت کثیف و سواستفادهگر خود را در پس هویت مجازی و غیرواقعی پنهان کنند.
در واقع چنین رفتاری کاملا ضد کم‌رویی است و افراد سعی دارند از عکس یا آواتار پروفایل خود برای رسیدن به منافع شوم و نامعلومشان استفاده نمایند.
آثار پیچیده و تو در توی تکنولوژی
شاید واشکافی آثار تکنولوژی با توجه به جنبه‌های مختلفی که دارد کمی دشوار باشد. در یک لحظه کم‌رویی ناشی از موبایل است و ما خجالتی هستیم، اما در آنی به واسطه همین موبایل؛ تمام این خجالت می‌ریزد و ما به آدمی جسور و بی‌پروا تبدیل می‌شویم! همین موضوع یک تناقض یا پارادوکس جالب را درباره کم‌رویی به ما می‌گوید.
در کتاب “شوک قدیمی” از David Edgerton می‌خوانیم که در ک ما از پیشرفت تاریخ، نوآوری محور است. ما فکر می‌کنیم تاریخ حرکت می‌کند و تکنولوژی به دنبال آن می‌آید تا همه چیز بهتر شود؛ اما اینطور نیست. ممکن است بدتر هم بشود!
بر اساس گفته‌های Edgerton، انسان در تخمین مفید یا مضر بودن یک تکنولوژی باید ببیند چقدر این فناوری توانسته است با عادات حرکت و سکون بشری مقابله کند.
به زبان دیگر تکنولوژی برای تغییر طبیعت و اصل دنیا نیامده است. تکنولوژی فقط می‌تواند غالب شود اما چیزی را تغییر نمی‌دهد.
کم‌رویی ناشی از چیست؟
حدود 150 هزار سال از تکامل انسان می‌گذرد. در این سال‌ها بشر به خوبی رفتار‌های ذاتی خود را نشان داده است. محققان معتقدند کم‌رویی ناشی از موبایل عوامل مختلف دیگری هم دارد.
اختلال خودتوجهی یا خودشیفتگی عامل همین کم‌رویی است که به گفته چارلز داروین، ریشه در ظرفیت خودبیشبینی نسل انسان‌ها دارد.
چارلز داروین انسان‌ها را جانورانی می‌داند که به علت همین ظرفیت خود در پی حمایت از قبیله و تعلقات خود هستند!
سخن آخر:
نیاز ما به دیگران و ارتباط با آن‌ها اینقدر قوی است که بتواند در برابر آثار منفی کم‌رویی بایستد. این نیاز در ایمیل، پیام دادن و سایر کاربرد‌های موبایل جای می‌گیرد و به همین منظور کم‌رویی ناشی از موبایل اتفاقا می‌تواند پدیده‌ای شیرین باشد.
هات اپ نیوز
