حس سوختن در پاها ممکن است به خاطر آسیب به اعصاب پاها ایجاد شود که به آن نوروپاتی نیز می گویند. اگرچه بیشتر شرایط پزشکی می توانند باعث ایجاد پای سوزان شوند اما دیابت شایع ترین دلیل برای ایجاد چنین شرایطی است. بیشتر درمان های مرتبط با پای سوزان بر روی پیشگیری از آسیب های بعدی به اعصاب و کاهش درد تمرکز دارند.
علت ایجاد پای سوزان:
در بیشتر موارد نوروپاتی دلیل اصلی پای سوزان است. الیاف عصبی اسیب دیده می توانند فعالیت زیادتری داشته باشند و این حس را ایجاد کنند. اگرچه هیچ زخمی وجود ندارد اما اعصاب آسیب دیده سیگنال های درد را به مغز می فرستند. در بیشتر افرادی که با نوروپاتی دست و پنجه نرم می کنند، اعصاب پا در ابتدا آسیب می بیند. این افراد اغلب سوزن سوزن شدن و بی حسی در پاها را نیز تجربه خواهند کرد. بیشتر افراد در مورد اینکه پاهایشان به لمس حساس است شکایت می کنند. دیابت و سوء مصرف الکل شایع ترین دلیل ایجاد نوروپاتی در پاهاست. سایر شرایط پزشکی نیز می توانند نوروپاتی یا حس سوزش در پاها را ایجاد کنند. این شرایط عبارتند از :
- بیماری مزمن کلیوی
- نورپاتی الیاف کوچک
- کمبود ویتامین ها(ویتامین B12، فولات و در برخی از موارد ویتامین B6)
- سوء مصرف الکل
- سطح پایین هورمون های تیروئیدی
- بیماری لایم
- ایدز/HIV
- پلی نوروپاتی آمیلوئید
- عوارض جانبی داروها همچون داروهای شیمی درمانی، اوردوز ویتامین B6، داروهای مرتبط با ایدز، آمیودارون، ایزونیزید، متفورمین
- اریتروملاژیا
- مسمومیت فلزات سنگین(سرب، جیوه و آرسنیک)
- واسکولیت(التهاب رگ های خونی)
- سارکوئیدز
- سندرم گلین باره
- CIDP
علاوه بر نوروپاتی، عفونت ها و التهاب پا نیز می تواند باعث ایجاد حس سوزش در پاها شود. رایج ترین این شرایط پای ورزشکاران است که در آن پوست به خاطر وجود قارچ عفونت می کند. بیماری شریان محیطی(PAD) نیز باعث ایجاد پای سوزان می شود. جریان و گردش ضعیف خون به پا ممکن است باعث ایجاد درد، سوزن سوزن شدن و حس سوزش در پا گردد. هفته ها یا ماه ها پس از جراحی بای پس معده برخی از افراد حس سوزش در پاها را تجربه می کنند. جذب ضعیف ویتامین های B بعد از جراحی بای پس معده می تواند باعث ایجاد نوروپاتی در پاها و حس سوزش شود.
تشخیص پای سوزان:
بیشتر افرادی که از این شرایط رنج می برند دلیلی دارند که می توان آن را تشخیص داد. در این افراد، تشخیص پای سوزان به خاطر نوروپاتی بسیار ساده و اسان است و بررسی های اضافی نیاز نیست. در افراد اندکی که پای سوزان به صورت ناگهانی رخ داده یا دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد، بررسی های بعدی برای تشخیص درست لازم خواهد بود. این بررسی ها شامل موارد موارد زیر است:
- الکترومیوگرافی(EMG): تست عملکرد عضلات با استفاده از ثبت فعالیت الکتریکی داخل عضلات انجام می شود. یک پروب ممکن است بر روی پوست قرار گیرد یا سوزنی در عضلت قرار داده شود.
- مطالعه هدایت عصبی: مطالعه هدایت عصبی توانایی اعصاب برای انتقال پالس ها را مورد بررسی قرار می دهد. یک عصب تحریک می شود و پاسخ در عضلاتی که توسط اعصاب کنترل می شوند اندازه گیری می شود.
- تست های ازمایشگاهی: برخی از اوقات، آزمایش خون، ادرار یا مایع اسپینال می تواند به تشخیص علت پای سوزان کمک کند. سطح ویتامین ها به کمک آزمایش خون مورد بررسی قرار می گیرد.
- بیوپسی از اعصاب: در موارد بسیار نادر، پزشک ممکن است بخشی از بافت اعصاب را بردارد و آن را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار دهد.
درمان پای سوزان:
مهم ترین درمان برای شرایطی که به خاطر نوروپاتی ایجاد شده است ، متوقف کردن آسیب مداوم به اعصاب می باشد. در برخی از موارد درمان بیماری های زمینه ای می تواند نشانه های موجود را بهبود ببخشد. در موقعیت های دیگر همچون نوروپاتی الیاف کوچک که هیچ دلیلی شناسایی نشده است، پزشک بر روی درمان نشانه های بیمار تمرکز می کند. برای افرادی که از نوروپاتی دیابتی رنج می برند، درمان به منظور متعادل نگه داشتن سطح قند خون انجام می شود. این کار معمولا نیازمند تغییر در رژیم غذایی، داروهای خوراکی و اغلب تزریق انسولین است. برای افرادی که سایر اشکال نوروپاتی را دارند، پیشگیری از اسیب به اعصاب بسیار مهم خواهد بود. شرایط خاص و درمان آن ها شامل موارد زیر است:
- کمبود ویتامین: مصرف ویتامین B12 اضافی از راه دهان یا تزریق می تواند جایگزین سطح اندک این ماده مغذی شود
- الکلیسم: متوقف کردن مصرف بیش از حد الکل می تواند از پیشرفت و اسیب مداوم به اعصاب جلوگیری کند و به درمان اعصاب کمک نماید
- بیماری مزمن کلیوی: ممکن است برای کاهش سمومی که باعث نوروپاتی و حس سوزش در پا شده است دیالیز نیاز باشد.
- کم کاری تیروئید: مصرف داروهای تیروئیدی می تواند سطح هورمون تیروئید را بالاتر ببرد و نشانه ها را بهبود ببخشد.
- GBS و CIDP: درمان این شرایط بسیار ویژه و در برگیرنده تعویض پلاسما یا درمان ایمونوگلوبولین (IVIG) است.
درمان پای سوزان در برگیرنده درمان درد و حس غیر عادی است که به خاطر نوروپاتی ایجاد می شود. برخی از داروهایی که برای بهبود این شرایط تجویز می شود عبارت است از :
- آمیتریپتیلین
- کاربامازپین
- desipramine
- duloxetine
- گاباپنتین
- pregabalin
- توپیرامات
- ونلافاکسین
سایر داروهای مرتبط با درد ممکن است برای کاهش ناراحتی شدید در برخی از افراد نیاز باشد. داروهای بدون نسخه شامل آدویل، Aleve، Motrin IB، تیلنول است. مسکن های تجویز شده شامل ترامادول یا مواد مخدر با دوز اندک است. این داروها تحت نظر پزشک و برای دردهای بسیار شدید تجویز می شود. برای پای سوزانی که به خاطر پای ورزشکاران ایجاد شده است، استفاده از داروهای ضد قارچ می تواند عفونت قارچی را درمان کند و نشانه ها را تسکین ببخشد. سایر داروهای بدون نسخه همچون miconazole یا terbinafine باید در ابتدا مصرف شوند. داروهای ضد قارچی تجویز شده همچون fluconazole، itraconazole، naftifine نیز در دسترس افراد قرار دارد. بهتر است برای بهبود شرایط با پزشک مشورت کنید و خودسرانه دارویی را مورد استفاده قرار ندهید.
