شناسایی حلقه‌ای در اطراف یک سیاره کوتوله
کمی آنسوتر از نپتون، یکی از عجیب ترین سیارات کوتوله جلب توجه می‌کند. Haumea، یک سنگ مسطح یخی است، در نگاه مقطعی شبیه به تخم دایناسور که با سرعتی بسیار سریع، تقریبا هر ۴ ساعت زمینی یکبار، به دور خود درحال چرخش است (هر روز آن معادل ۴ ساعت زمینی است).
مطالعات جدید از یک ویژگی عجیب‌تر خبر می‌دهند؛ این سیاره کوچک دارای یک حلقه کوچک نیز هست. یک تیم بین‌المللی از ستاره شناسان، در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۷، در مجموعه‌ای از رصدها که در رصد‌خانه‌های سراسر اروپا انجام گرفت، با استفاده از روش گذر از مقابل ستاره‌ای به نام URAT1 533− ۱۸۲۵۴۳ موفق به مشاهده حلقه‌ای به دور سیاره کوتوله Haumea شدند.
این موضوع چندان باعث برانگیخته شدن تعجب سایر ستاره شناسان نشد، اما گره‌ای دیگر به داستان جذاب این سیاره کوتوله اضافه کرد. هرچه مطالعات پیرامون این جرم سماوی بیشتر می‌شود، به موضوعی بحث برانگیزتر تبدیل می‌شود.
در مقاله ای در شماره جدید مجله Nature در مورد این کوتوله اینگونه نوشته شده است: ” در مقایسه یا سایر سیارات کوتوله، تفاوت چندانی میان اندازه، شکل، روشنایی و چگالی آن با سایرین به چشم نمی‌خورد”. حلقه نیمه شفاف Haumea در مقابل نور ستاره پس زمینه خود قابل رویت است. این حلقه حدود ۷۰ کیلومتر پهنا و شعاعی به طول ۲۲۸۷ کیلومتر دارد.
با توجه به این که ابعاد این کوتوله چیزی در حدود ۲۳۲۲ کیلومتر است، می‌توان گفت حدودا دو عدد Haumea در درون این حلقه جای می‌گیرد.
Konstantin Batygin، اخترفیزیکدان سیاره‌ای موسسه CalTech، چندان از این کشفیات به هیجان نیامده است. او می‌گوید:
این یک اطلاع رسانی کاذب است، با این حال نتایج به دست آمده کاملا با درک ما از نحوه شکل‌گیری این کوتوله مطابقت دارد
او چرخش سریع Haumea را بدلیل برخوردی می‌داند که چندین میلیارد سال قبل رخ داده است. شاید همان برخوردی که منجر به تشکیل دو قمر این سیاره کوتوله شده است. Hiʻiaka و Namaka احتمالا از تجمع خرده اجرام آسمانی تشکیل شده‌اند. همان اجرامی که، حلقه اطراف Haumea را شکل داده‌اند.
اما داستان Haumea، جزئیات بیشتری دارد، زمانی که بدانی یک دهه پیش چه کشمکش‌هایی بر سر نام‌گذاری این سیاره کوتوله رخ داده است. بر اساس جزئیاتی که وبسایت NewScientist منتشر کرده است، یک ستاره شناس بنام Jose-Luis Ortiz و تیم او اولین بار در سال ۲۰۰۵ موفق به رصد این کوتوله شده‌اند. اما ظاهرا شخصی در موسسه Ortiz، یادداشت های آنلاین Mike Brown (شکارچی مشهور سیاره‌ها و همکار جدید Batygin) را وارسی کرده بود و اطلاعات این جرم را قبل از اعلان رسمی به نمایش گذاشته بود.
در نهایت اتحادیه بین‌المللی ستاره شناسان (IAU) تصمیم گرفت تا این سیاره کوتوله را Haumea بنامد، یعنی همان چیزی که Brown پیشنهاد داده بود و نام پیشنهادی Oritz لحاظ نشد، اما با این حال در جدیدترین مقاله منتشر شده در مجله Nature پیرامون این سیاره کوتوله، نام Oritz به عنوان اولین مولف ذکر شده است.
Amanda A. Sickafoose، ستاره شناس از دانشگاه MIT و رصدخانه نجوم آفریقا جنوبی، اخیرا یادداشتی را در مجله Nature به چاپ رسانده است. در این یادداشت عنوان شده است که اجرام سماوی حلقه‌دار دیگری نیر در نزدیکی Haumea یا برخی از غول های گازی نیز مشاهده شده‌اند.
دانشمندان اخیرا حلقه‌هایی در اطراف سیارات کوتوله‌ای یافته‌اند که در حدفاصل بین زحل و اورانوس وحود دارند. Haumea که از اجرام نسبتا بزرگ منظومه شمسی به حساب می‌آید در کنار سایر کوتوله های حلقه دار، بستر مناسبی جهت مطالعات جامع پیرامون حلقه‌های سیاره‌ای ایجاد کرده‌اند.
کماکان باید مطالعات بیشتری پیرامون ماهیت حلقه های انجام شود. هرچه دانشمندان مشاهدات خود را دقیق‌تر می‌کنند، تعداد زیادی از اجرام ناشناخته در همین منظومه شمسی رویت می‌کنند.
برگرفته از Gizmodo
