مشکل خویشاوندسالاری در محیط کار
برخورد با خویشاوندسالاری (Nepotism : پارتی‌بازی، رابطه به‌جای ضابطه) در محیط کار می‌تواند بسیار دشوار باشد، بخصوص اگر روی موقعیت شما اثرات مخربی داشته باشد و شخص مذکور، از فرصت‌هایی استفاده کند که ناعادلانه‌اند. خویشاوندسالاری همراه با سودجویی از فرصت‌ها و مزایایی است که بنا بر روابط خانوادگی یا آشنایی و قرابت به دست می‌آیند و سابقه‌ای طولانی در تاریخ و حتی کل جهان دارد.
رابرت جونز، استاد روانشناسی سازمانی-صنعتی دانشگاه ایالتی میسوری می‌گوید نپوتیسم یا خویشاوندسالاری، ریشه در غرایز انسانی دارد. در کشورهایی مثل هند و چین، این ویژگی جزئی از ارزش‌های فرهنگی جامعه است که مورد احترام هم قرار می‌گیرد.
بااین‌حال در جامعه‌ی جهانی امروزی، خویشاوندسالاری به‌ویژه هنگامی‌که فرد مذکور فاقد صلاحیت‌های لازم است، جلوه‌ی بارز فساد اداری است. نپوتیسم به کسب‌وکار آسیب وارد می‌کند، روی روحیه‌ی سایر کارمندان اثری منفی دارد و باعث خشم و رنجش می‌شود.
بااین‌حال تأثیر کلی رابطه سالاری در محیط کار و نحوه‌ی واکنش کارمندان به این موضوع، بستگی به خصوصیات فرد موردنظر، آگاهی و شفافیت در پروسه‌ی استخدام و سایر متغیرها دارد. اگر خودتان را در شرایطی یافتید که خویشاوندسالاری در قالب یک مشکل زشت و آزاردهنده، سلامت، رضایت شغلی و رشد حرفه‌ای شما را تهدید می‌کرد، به ۵ راه حل زیر برای مقابله با آن توجه کنید.
احساساتتان را کنترل کنید
اول یک نفس عمیق بکشید. لزوماً به این دلیل که فرد استخدام‌شده با رئیس شما رابطه دارد، به این معنی نیست که شما با نپوتیسم روبرو هستید. شاید فردی که از یک فرصت کاری برخوردار شده، از ویژگی‌ها و صلاحیت کافی برای رسیدن به این نقطه برخوردار است. بنابراین پیش از اینکه جبهه گیرید، موقعیت او را بررسی کنید.
هیثر هیومن، متخصص منابع انسانی و بنیان‌گذار و رئیس شرکت نرم‌افزاری منابع انسانی Come Recommended می‌گوید:
رفتار و واکنشتان را کنترل کنید و متمرکز باقی بمانید. آخرین چیزی که یک کارمند شاکی نیاز دارد، این است که به خاطر احساساتی شدن و تکنیک‌های اشتباه رفتاری، از سوی کارفرمای خود نادیده گرفته شود.
حرفه‌ای باشید- خیلی حرفه‌ای!
فرض کنیم آنچه شما شاهدش هستید، بی‌تردید خویشاوندسالاریِ آشکار است و فرد مقبل شما، یک هیولای آزاردهنده است. صرفاً به این دلیل که این شخص، رفتارهای غیرحرفه‌ای و ناراحت‌کننده‌ای از خود بروز می‌دهد، شما هم نباید همین روش را در پیش بگیرید.
لین تایلور، کارشناس محیط کار و نویسنده‌ی کتاب «رام کردن حاکم ستمکار محیط کار: چگونه با رفتارهای بچگانه‌ی رئیس خود کنار بیایید و در شغلتان پیشرفت کنید» می‌گوید:
رابطه‌سالاری یا پارتی‌بازی، اصلاً منصفانه نیست و اغلب با پتانسیل فساد اداری و بیماری محیط کار همراه است.
شما نمی‌توانید رفتار دیگران را تغییر دهید، ولی می‌توانید مسئولیت واکنش‌های خود را به عهده بگیرید. حتی اگر تصمیم دارید قید این محیط کاری را بزنید، بازهم بلندمنش و حرفه‌ای برخورد کنید.
از انجام این اعمال پرهیز کنید:
واکنش‌های افراطی، اهمال در وظایف یا وادادگی، شایعه‌پراکنی و غیبت با همکارانی که می‌توانند بعداً همین کلمات شما را پیش مقامات بازگو کنند و به شما آسیب برسانند.
نکته: می‌توانید احساساتتان را با همسر، مشاور یا دوستی که هیچ رابطه‌ای با شغل شما ندارد، در میان بگذارید.
شما باید دقیقاً مثل یک انسان حرفه‌ای رفتار کنید. مؤدب باشید، به‌موقع سر کار حاضر شوید، وظایفتان را به‌خوبی انجام دهید و به رشد و ارتقاء دانش و مهارت‌های خود ادامه دهید. (حتی اگر لازم است، برای پیشرفت شخصی خود در خارج از محیط کار تلاش کنید.)
دستاوردهای موفقیت‌آمیز کاری خود را ثبت کنید
یکی از ویژگی‌هایی که باعث می‌شود خویشاوندسالاری و نپوتیسم باعث ناامیدی و خشم کارمندان دیگر شود، این است که فرد مذکور، از فرصت‌هایی بهره می‌برد که شایستگی و لیاقت آن‌ها را ندارد. بنابراین، یکی از بهترین روش‌های کاهش رنجش روانی این موضوع، این است که پیشرفت حرفه‌ای یا ترفیع خود را منوط به این شرایط تحمیلی نکنید.
داده‌ها و اطلاعات دستاوردهای شغلی و وظایفی را که به‌خوبی انجام داده‌اید، به‌صورت سند ثبت کنید. در صورت امکان این داده‌ها را به‌صورت ارقام درآورید. (برای مثال: من موفق شده‌ام ترافیک سایت را در طول یک ماه گذشته ۱۰ درصد افزایش دهم.) و در مورد غیر منصفانه بودن امکاناتی که در اختیار یک شخص بی‌صلاحیت قرار گرفته است، با کسی صحبت نکنید.
حق خودتان را طلب کنید، آن‌هم با داده‌ها و مدارک حقیقی که کمک می‌کنند به آنچه می‌خواهید برسید.
در مورد این موضوع با یک فرد قابل اطمینان در شرکت صحبت کنید
هیومن، کارشناس منابع انسانی می‌گوید:
خویشاوندسالاری، بسته به اینکه چه افرادی را پوشش می‌دهد، می‌تواند قلمرو بسیار خطرناکی باشد. به همین علت کارمندان باید با نهایت احتیاط پیش بروند و مراقب باشند که شکایت و گلایه‌ی خود را نزد چه افرادی ابراز می‌کنند.
با توجه به این موضوع، اگر می‌خواهید مشکل رابطه سالاری را به کسی گزارش کنید، بخش منابع انسانی سازمان، اصلاً انتخاب خوبی نیست. هیومن توصیه می‌کند شخص ثالثی را پیدا کنید؛ فردی که مقام اداری بالاتری نسبت به شما دارد (و در ضمن از قدرت و نفوذ سازمانی مؤثری برخوردار است) و سود و زیان خاصی در این جریان شامل حال او نمی‌شود. مثل تمام شکایت‌ها و دادخواست‌ها، اینجا هم ارائه‌ی شواهد و مدارک الزامی است. باید با دقت تصمیم بگیرید که چه شواهدی، نگرانی‌های شما را تأیید می‌کند و در آینده هم برایتان مشکل‌آفرین نخواهد بود.
به یاد داشته باشید که اگر شکایتتان را مطرح کنید، رفتار خود شما بیشتر زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد. پس تلاش کنید وظایفتان را به بهترین نحو انجام دهید و عملکردی عالی داشته باشید.
روی سلامتی و شادی خود تمرکز کنید
کنار آمدن با مسئله‌ی خویشاوندسالاری در محیط کار، استرس‌زا است و مشکلی نیست که یک‌شبه حل شود. هیومن می‌گوید:
در این شرایط، صبر و شکیبایی اهمیت بسیار زیادی دارد. ممکن است احساس کنید سرکوب شده‌اید. ولی بهتر است قبل از هر واکنش عملی، اطلاعات و شواهد معتبری را ازآنچه خودتان و همکارانتان تجربه کرده‌اید، گردآوری کنید.
فعالیت‌های ساده‌ای را بیابید که به شما آرامش و تسکین می‌بخشند. ورزش، آشپزی، گردش با دوستان، تماشای فیلم‌های کمدی، صحبت با یک مشاور یا هر چیزی که موردعلاقه‌ی شما است و آرامتان می‌کند. این فعالیت‌ها را ادامه دهید. هیومن می‌گوید:
تصویری بزرگ‌تر را در ذهنتان داشته باشید. خویشاوندسالاری، معضلی است که همه‌جا دیده می‌شود. ممکن است این مشکل باعث شود شما غیر حرفه‌ای و عصبی رفتار کنید. گاهی اوقات هم ممکن است رئیس یا مدیر، متوجه نباشد که جانبداری او از یک شخص خاص، چه عوارضی به دنبال دارد. پس هرگونه رفتار جانبدارانه را در محیط کار، به خودتان نگیرید.
برگرفته از ENTREPRENEUR
