با عذرخواهی وضعیت را بهبود ببخشید
بسیار مهم است که مراقب رفتارمان باشیم و سعی کنیم با درک احساسات اطرافیان و یادگرفتن مهارت های برقراری ارتباط درست، در بهبود روابط اجتماعی و شغلی خود موفق عمل کنیم. همه‌ی ما گاهی اشتباهاتی مرتکب می‌شویم، این اشتباهات می‌توانند در رابطه با دوستان یا اعضای خانواده‌ی ما باشد یا در محیط و در ارتباط با همکاران یا رئیس‌مان. گذشته از اینکه هیچ‌کس نمی‌خواهد افرادی را که دوست‌شان دارد ناراحت کند، نباید اجازه دهیم یک اشتباه ناخواسته به قیمت از دست دادن یک دوست قدیمی یا به خطر انداختن شغل‌مان تمام شود (جدا از ناپسند بودنِ صدمه به احساسات دیگران، احتمالا شما هم قبول دارید کهپیدا کردن دوست یا پیدا کردن شغل جدید چندان راحت نیستند!) هرچند عذرخواهی بابت اشتباهات، دشوار به‌نظر می‌رسد اما از آنجایی‌که در بهبود رابطه‌ی آسیب‌دیده نقش حیاتی ایفا می‌کند، در این نوشته می‌خواهیم دربارهی عذرخواهی و نحوه‌ی بیان آن با شما صحبت کنیم.
برای عذرخواهی آماده شوید
۱. «حق با کیست» را رها کنید
بحث دربارهی موضوعی که به بیش از یک نفر مربوط میشود، فایده‌ای ندارد. برداشت افراد از تجربیات مشترک‌شان کاملا ذهنی و منحصربه‌فرد است. هیچ‌کس نمی‌تواند یک تجربه‌ی منحصربه‌فرد را توضیح بدهد، چراکه ممکن است دو نفر از یک وضعیت مشابه دو نوع تفسیر متفاوت در ذهن خود داشته باشند. پس برای عذرخواهی، صرف‌نظر از اینکه حق با طرف مقابل است یا نه، شما باید احساس ناراحتی او را تصدیق کنید.
- تصور کنید بدون همسرتان به سینما بروید. او چون حس می‌کند نادیده گرفته شده، ناراحت میشود. فارغ از اینکه او حق دارد ناراحت شود یا نه، یا شما حق دارید تنهایی به جایی بروید، هنگام عذرخواهی برای آنکه از دلش دربیاورید باید حق را به او بدهید و به او بفهمانید می‌دانید ناراحت شده است.
۲. از ضمیر «من» استفاده کنید
یکی از رایج‌ترین اشتباهات هنگام عذرخواهی، مخاطب قرار دادن طرف مقابل است. دوستان عزیزم شما در حال عذرخواهی هستید و این یعنی طرف مقابل احساس خوبی ندارد، پس، از ضمیر «من» استفاده کنید تا او حس کند مسئولیت خطایی را که مرتکب شده‌اید، به‌عهده می‌گیرید. اما یادتان باشد لزومی ندارد مسئولیت رفتار تهاجمی یا توهین‌آمیز دیگران را هم شما به‌عهده بگیرید. از طرفی، بهتر است در این مواقع حواس‌تان به خودتان باشد، به عذرخواهی‌تان فکر کنید و دیگران را هم سرزنش نکنید. اگر کار اشتباهی انجام دادید، مسئولیتش را به‌عهده بگیرید و بگذارید دیگران مسئولیت اشتباهات‌شان را خودشان بپذیرند و بابتش عذرخواهی کنند.
- یکی از روش‌های رایج اما بی‌فایده‌ی عذرخواهی این است که فردِ مثلا پشیمان می‌گوید: «متأسفم ناراحت شدی» یا «متأسفم که احساساتت جریحه‌دار شد». عذرخواهی به پوزش بابت احساسات دیگران نیازی ندارد؛ نیازمند آن است که شما مسئولیت آسیب زدن به آن احساسات را به‌عهده بگیرید. این نوع عذرخواهی در واقع مسئولیت ناراحتی طرف مقابل را به‌عهده‌ی خودش می‌گذارد. پس خودتان را گول نزنید که من عذرخواهی کردم.
- در عوض بر خودتان تمرکز کنید و بگوید: «متأسفم که باعث ناراحتیت شدم». مسئولیت ناراحتی را که باعثش خودتان هستید، به‌عهده بگیرید و انگشت اتهام را به سمت خودتان برگردانید.
۳. اشتباه‌تان را توجیه نکنید
طبیعی است که هر کسی در تلاش برای توجیه مشکل به‌وجود آمده است، اما این امر با نفس عذرخواهی تناقض دارد و طرف مقابل عذرخواهی شما را صادقانه حس نمی‌کند.
- ممکن است توجیه اشتباه بیانگر این مطلب باشد که طرف مقابل شما دچار سوءِتفاهم شده است؛ مثل وقتی که می‌گوییم: «شما اشتباه متوجه شدید» اما در عین حال ممکن است به نظر طرف مقابل این طور بیاید که شما کلا منکر آسیبی شده‌اید که به او وارد شده. مثل وقتی که بگویید: «آن‌قدرها هم بد نیست» یا از آن بدتر اینکه بگوییم: «می‌دونم اذیت شدی اما من نمی‌تونم کاری در این مورد انجام بدم.»
۴. با احتیاط خودتان را تبرئه کنید
عذرخواهی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی غیرعمدی بودن اشتباه شما باشد. وقتی عذرخواهی میکنید، در واقع به طرف مقابل اعلام میکنید که برایتان مهم است و قصد آسیب‌زدن به او را نداشته‌اید. در عین حال باید چنان محتاطانه رفتار کنید که این عذرخواهی به توجیه رفتار شما تبدیل نشود. در واقع مرز باریکی بین این دو وجود دارد و باید خیلی مراقب باشید تا تلاش‌تان نتیجه‌ی معکوس ندهد. چون قطعا کسی که از او عذرخواهی میکنید، فرد مهمی در زندگی شماست.
- وقتی می‌خواهید طرف مقابل بداند اشتباه‌تان عمدی نبوده، مثلا می‌توانید بگویید: «قصد آزارت رو نداشتم»، «کاملا تصادفی ناراحتت کردم» یا هنگامی‌که می‌خواهید طرف مقابل بداند کنترل اوضاع از دست‌تان در رفته بوده است می‌توانید بگویید:«حواسم سرجایش نبود». حواس‌تان باشد از جملات و کلمات، درست استفاده کنید تا طرف مقابل بداند قبل از اینکه به‌دنبال تبرئه کردن خودتان باشید، اشتباه‌تان را قبول کرده‌اید.
- وقتی صرفا عذرخواهی میکنید، احتمال کمتری برای بخشش وجود دارد تا زمانی‌که دلیل کارتان را بیان میکنید. کسی که آزارش داده‌اید زمانی که ببیند، شما مسئولیت خطایتان را به‌عهده گرفته‌اید و اعتراف میکنید که کارتان ناراحتش کرده، رفتار مناسبی دارید و دیگر آن اشتباه را تکرار نخواهید کرد، خیلی راحت‌تر شما را می‌بخشد.
۵. «ولی» و «اما» نیاورید
تقریبا بیشتر عذرخواهی‌هایی که در آنها کلمه‌ی «ولی» یا «اما» به‌کار برده میشود، از نظر طرف مقابل معذرت‌خواهی محسوب نمی‌شوند. دوستان عزیزم این دو کلمه مانند پاک‌کن عمل می‌کنند. درواقع «ولی» یا «اما» تمرکز را از روی عذرخواهی یعنی پذیرفتن مسئولیت خطا و ابراز تأسف برمی‌دارد و روی توجیه‌کردن می‌گذارد. «اما» یا «ولی» دو کلمه‌ای هستند که فرد با شنیدن آن دیگر تمایلی به گوش دادن بقیه‌ی حرف شما نخواهد داشت. درواقع او به جای آنکه بشنود عذرخواهی میکنید، می‌شنود: «اما درواقع مقصر شما بودید.»
- پس حواس‌تان باشد، جملاتی را شبیه به «ببخشید اما واقعا حوصله ندارم» هرگز برای عذرخواهی به‌کار نبرید. این جمله و عبارات مشابه روی عذرخواهی به‌منظور توهین به فرد مقابل، تأکید می‌کند نه به‌عنوان اظهار تأسف در قبال آزار او.
- به‌جای استفاده از «اما» می‌توانید بگویید: «ببخشید که بد حرف زدم، می‌دونم که ناراحت شدی، من خسته بودم و یه چیزی گفتم، عذر می‌خوام…»
۶. شخصیت و نیازهای دیگران را درنظر بگیرید
مطالعات نشان می‌دهند میزان خودمحوری فردی که از او عذرخواهی میکنید، بر میزان پذیرش معذرت‌خواهی شما مؤثر است. درواقع نوع نگاه دیگران به رابطه‌ی شما با این فرد، اینکه دیگران دربارهی شما و او چه فکری می‌کنند، مشخص می‌کند که چه نوع عذرخواهی دربارهی هر فردی اثرگذار است.
- مثلا افرادی که مستقل هستند و به چیزهای ارزشمندی مثل عدالت و حق اهمیت می‌دهند، دوست دارند فرد خطاکار از آنها عذرخواهی کند و درصدد جبران آسیبی باشد که به آنها وارد کرده.
- برای افرادی که ارزش زیادی برای رابطه‌های نزدیک‌شان قائل هستند، ممکن است ابراز همدردی و پشیمانی بیش از جبران اشتباه مهم باشد.
- برای برخی افراد ارزش‌ها و قوانین اجتماعی اهمیت خاصی دارند و خود را عضو کوچکی از اجتماعی بزرگ‌تر می‌دانند و معمولا آن نوع عذرخواهی برای این افراد پذیرفتنی است که فرد خطاکار به ارزش‌هایی که نادیده گرفته، اعتراف کند.
- اگر فردی را که می‌خواهید از او عذرخواهی کنید خوب نمی‌شناسید، سعی کنید عذرخواهی‌تان شامل مقدار کمی از تمام این چیزها باشد. این شیوه‌‌ی عذرخواهی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی اهمیتی باشد که برای فرد و عذرخواهی از او قائل هستید.
۷. اگر دوست داشته باشید می‌توانید نامه‌ی عذرخواهی بنویسید
اگر عذرخواهی کلامی برایتان خیلی سخت است، می‌توانید احساسات‌تان را بنویسید. این نوع عذرخواهی از این لحاظ خوب است که می‌توانید مطمئن شوید جملات و احساسات‌تان را به‌درستی به‌کار برده‌اید. زمان بگذارید و ببینید دقیقا چه احساسی دارید؟ چرا می‌خواهید عذرخواهی کنید؟ و چه کاری باید انجام بدهید تا مشخص شود دیگر این اشتباه تکرار نخواهد شد؟
- اگر احساس میکنید هنگام عذرخواهی ممکن است بیش‌ازاندازه احساساتی شوید، می‌توانید چیزهایی که قصد گفتنش را دارد، یادداشت کنید و همراه خودتان ببرید. این کار چون نشان‌دهنده‌ی اهمیت موضوع برای شماست، ممکن است طرف مقابل را بیشتر تحت‌تأثیر قرار دهد.
- اگر نگران این هستید که ممکن است نحوه‌ی عذرخواهی‌تان کار را خراب‌تر کند، می‌توانید با یکی از دوستان‌تان تمرین کنید. هرچند شاید فکر کنید عذرخواهی به این همه تمرین و برو و بیا نیازی ندارد اما از این لحاظ که فرد دیگری نظر بدهد و بتوانید بفهمید عذرخواهی‌تان چه تأثیری خواهد داشت، خوب است.
زمان و مکان مناسب برای عذرخواهی پیدا کنید
۱. در زمان مناسب عذرخواهی کنید
دوستان عزیزم حتما این موضوع را درنظر بگیرید؛ حتی اگر بلافاصله هم از رفتارتان پشیمان شدید، اگر طرف مقابل در وضعیت احساسی-هیجانی شدیدی باشد، عذرخواهی شما تأثیری نخواهد داشت. مثلا درست وسط بحثی جدی هستید و اصرار دارید طرف مقابل شما را ببخشد. واقعا این امر به‌‌راحتی امکان‌پذیر نیست، چون وقتی کسی درگیر احساسات منفی باشد نمی‌تواند به شما گوش کند. منتظر بمانید که کمی اوضاع آرام‌تر شود و هردویتان خونسردی‌تان را دوباره به‌دست بیاورید.
- اگر زمانی‌که هنوز آرام نشده‌اید، عذرخواهی کنید شاید عذرخواهی‌تان کاملا صادقانه نباشد. اگر واقعا اعتقادی به معذرت‌خواهی نداشته باشید، عذرخواهی فایده‌ای هم ندارد. پس تا وقتی خودتان را جمع‌وجور کنید، صبر داشته باشید. این باعث میشود دقیقا بدانید چه می‌خواهید بگویید و پیش خودتان مطمئنید که کار درستی انجام می‌دهید. فقط حواس‌تان باشد که از آن طرف بوم هم نیفتید؛ عذرخواهی که هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد هم بی‌فایده است.
- دربارهی اشتباهات کاری بهتر است بلافاصله بعد از خطا و در سریع‌ترین زمان ممکن معذرت‌خواهی کنید. این امر از وقفه در روند کارها در محل کارتان جلوگیری می‌کند.
۲. شخصا عذرخواهی کنید
هنگامی‌که خودتان شخصا عذرخواهی میکنید، شانس بیشتری برای نشان دادن صداقت‌تان به طرف مقابل دارید. پس کسی را واسطه قرار ندهید، چون تأثیر خوبی ندارد. بسیاری از ارتباطات ما به عناصر غیرکلامی و ذهنی مانند زبان بدن، حالات چهره و رفتارمان بستگی دارند. پس هر زمان که لازم بود از کسی عذرخواهی کنید.
- اگر طرف مقابل حضور نداشت یا روبه‌رو نشدن با او برایتان راحت‌تر بود، تماس بگیرید و تلفنی این کار را انجام بدهید. لحن حرف زدن و حالت صدای شما به نشان دادن صداقت تان کمک می‌کند و طرف مقابل شما را باور می‌کند.
۳. محل دنج و ساکتی را برای عذرخواهی انتخاب کنید
عذرخواهی یک رفتار کاملا خصوصی است و یافتن مکانی آرام برای گفت‌وگو و عذرخواهی موجب میشود کاملا روی طرف مقابل‌تان متمرکز باشید و به چیز دیگری توجه نکنید.
- محلی را انتخاب کنید که بدانید طرف مقابل‌تان در آنجا احساس آرامش خواهد کرد. برنامه‌تان را طوری تنظیم کنید که زمان کافی داشته باشید و شتاب‌زده به‌نظر نرسید که کار خراب‌تر میشود.
۴. برای گفت‌وگو و عذرخواهی به اندازه‌ی کافی زمان بگذارید
با عجله و حق‌به‌جانب عذرخواهی کردن فایده‌ای ندارد. چراکه عذرخواهی مراحلی دارد که همه‌ی آنها باید اتفاق بیفتد وگرنه عملا معذرت‌خواهی نیست. لازم است دقیقا اعتراف کنید که چه خطایی مرتکب شده‌اید، قضیه را کاملا توضیح بدهید، ابراز پشیمانی کنید و طوری رفتار کنید که طرف مقابل بپذیرد در آینده چنین خطایی دوباره از شما سرنخواهد زد.
- زمانی را برای عذرخواهی انتخاب کنید که نه اضطراب داشته باشید و نه تحت فشار باشید. اگر زمان کافی نداشته باشید و نگران کار دیگری باشید که باید انجام شود یا ذهن‌تان درگیر مسئله‌ی دیگری باشد، شما روی طرف مقابل و موضوعی که به‌خاطرش گفت‌وگو میکنید، متمرکز نیستید و طرف مقابل‌تان این فاصله را حس خواهد کرد.
نحوه‌ی عذرخواهی
۱. صریح باشید ولی حمله نکنید
شما می‌توانید شخصیت پذیرنده‌ای داشته باشید و درعین‌حال که کاملا صریح و بی‌پرده رفتار میکنید، حالت تهاجمی هم نداشته باشید. یعنی لزوما رک‌بودن و صراحت به‌معنای حمله یا خشونت نیست. به این ارتباطات «ارتباطات یک‌پارچه» گفته میشود و شامل آشکارا بحث کردن دربارهی یک موضوع بدون داشتن حالت تهاجمی است که منجر به درک متقابل و رسیدن به یک نظر مشترک میشود.
- اگر فردی که آزارش داده‌اید، سعی دارد همان الگوی رفتاری را دربارهی خود شما پیش بگیرد یا اصطلاحا تلافی کند، به او اجازه بدهید کاری را که دلش می‌خواهد، انجام بدهد. قبل از آنکه بخواهید عکس‌العمل نشان دهید کمی تأمل کنید. افکار و حرف‌های طرف مقابل را هم درنظر بگیرید و حتی اگر مخالف رفتارش هستید، همیشه سعی کنید از چشم طرف مقابل به ماجرا نگاه کنید. طعنه نزنید، صدایتان را بلند نکنید و رفتار توهین‌آمیز نداشته باشید.
۲. سعی کنید زبان بدن‌تان فروتنانه و آغوش‌تان باز باشد
ارتباط غیرکلامی‌ای که شما حین عذرخواهی با فرد مقابل برقرار میکنید به اندازه‌ی آنچه می‌گویید مهم است. قوز نکنید، خودتان را جمع نکنید و حالت خموده به خودتان نگیرید. تمامی این حالات می‌تواند برای طرف مقابل نشان‌دهنده‌ی عدم تمایل باطنی شما به گفت‌وگو و عذرخواهی باشد.
- هنگام عذرخواهی و گفت‌و‌شنود ارتباط چشمی برقرار کنید. سعی کنید اگر ۵۰ درصد گوینده هستید، ۷۰ درصد شنونده باشید.
- دست‌به‌سینه عذرخواهی نکنید. این وضعیت که نشانه‌ی حالت تدافعی است با عذرخواهی چندان تناسبی ندارد.
- سعی کنید حالت صورتتان را آرام نگه دارید. لازم نیست حتما لبخند بزنید اما اگر صورتتان حالت تصنعی دارد و به نظرتان قیافه‌ی نچسبی دارید، قبل از روبه‌رو شدن با فرد مقابل کمی زمان برای آرامش ماهیچه‌های صورتتان صرف کنید.
- حواس‌تان باشد دست‌هایتان را باز نگه دارید و مشت نکنید.
- اگر قرار است از فردی از نزدیکان‌تان عذرخواهی کنید، لمس او برای بیان احساسات تان می‌تواند مؤثر باشد. اینکه او را در آغوش بگیرید یا دست‌هایش را بگیرید، نشان‌دهنده‌ی اهمیت آن فرد برای شماست.
۳. واقعا پشیمان باشید
بگذارید طرف مقابل همدلی شما را ببیند، تصدیق کنید که شما باعث ناراحتی او شدید و برای احساسات دیگران واقعا ارزش قائل شوید و آن را به‌رسمیت بشناسید.
- مطالعات مختلف نشان می‌دهد ابراز پشیمانی، احساس گناه و شرمندگی به فرد آسیب‌دیده انگیزه بیشتری برای بخشش می‌دهد. در مقابل، عذرخواهی که ترحم فرد مقابل را تحریک می‌کند با برخورد خوبی مواجه نمی‌شود، چون صادقانه به‌نظر نمی‌رسد.
- می‌توانید عذرخواهی خود را این‌طور آغاز کنید: «من خیلی پشیمونم که دیروز ناراحتت کردم، به‌خاطر ناراحتی تو احساس بدی دارم».
۴. مسئولیت‌پذیر باشید
وقتی به‌اندازه‌ی کافی مسئولیت پذیر باشید، بودن در روابط خاص معنا پیدا می‌کند. درواقع عذرخواهی‌ها به‌ویژه برای فردی است که شما به او اهمیت بیشتری می‌دهید و احساساتش برای شما بیش از دیگران مهم است.
- برای همه‌چیز حکم کلی صادر نکنید. نمی‌توانیم بگوییم «من آدم مزخرفی هستم یا اخلاقم همین است» و خودمان را راحت کنیم و چون من آدم خاصی هستم، کسی نباید از من ناراحت شود. این باعث نمی‌شود متوجه رفتارهای اشتباه یا آزاردهنده‌تان نباشید. وقتی حکم کلی می‌دهید، هرگز نمی‌توانید مسئولیت‌پذیر باشید. اگر نتوانید به نادیده‌گرفتن نیازهای دیگران غلبه کنید، برای همیشه همان آدم مشکل‌دار باقی خواهید ماند.
- می‌توانید عذرخواهی‌تان را این‌طور ادامه بدهید: «از اینکه دیروز ناراحتت کردم واقعا پشیمونم، واقعا بابت آزار تو ناراحتم. نباید به‌خاطر اینکه دیر اومدی دنبالم، شماتت می‌کردم.»
۵. نشان بدهید که دنبال بهبود وضعیت پیش‌آمده هستید
اگر راه‌حلی برای جبران اشتباه‌تان ارائه بدهید یا بتوانید اطمینان طرف مقابل را جلب کنید که دیگر در آینده آن اشتباه از طرف شما تکرار نخواهد شد، قطعا عذرخواهی‌تان تأثیر بهتری خواهد داشت.
- منشأ اصلی مشکل را بیابید و سعی کنید دربارهی آن بدون متهم‌کردن دیگری توضیح بدهید. دربارهی راه‌حلی که برای مشکل دارید با او حرف بزنید و اطمینان بدهید کاری را انجام می‌دهید که از تکرار اشتباه در آینده جلوگیری کند.
- می‌توانید بگویید: «من پشیمونم که دیروز ناراحتت کردم و احساس بدی دارم، نباید چون دیر اومدی دنبالم شماتت می‌کردم. این اتفاق دوباره تکرار نمی‌شه و قول می‌دم از این به بعد قبل از اینکه چیزی بگم درست فکر کنم.»
۶. به طرف مقابل گوش بدهید
وقتی عذرخواهی میکنید، طرف مقابل ممکن است احساساتش را در مورد شما بیان کند. او ناراحت است و ممکن است سؤالاتی را که در ذهنش دربارهی رفتار شما داشته، مطرح کند. بنابراین بهترین برخورد این است که با آرامش و آغوش باز پذیرای حرف‌هایش باشید.
- وقتی فردی از شما ناراحت است ممکن است واکنش مناسبی نداشته باشد. اگر طرف مقابل عصبانی بود یا رفتار توهین‌آمیز داشت، یعنی هنوز ناراحت است و شاید شما را نبخشد. ممکن است مجبور شوید فعلا کمی زمان به خودتان و او بدهید یا سعی کنید با روشی دیگر با او گفت‌وگو از او عذرخواهی کنید.
- برای زمان‌دادن به رابطه و فاصله‌گرفتن، با طرف مقابل همدلی کنید و به او هم حق انتخاب بدهید. از رفتارهایی مثل سرزنش اجتناب کنید. مثلا بگویید: «مشخصه که من آزارت دادم و تو ناراحت شدی. به‌نظرت اینکه یه مدت کوتاهی باهم در ارتباط نباشیم، کمکی می‌کنه؟ چون من می‌خوام منشأ مشکل رو پیدا کنم اما نمی‌خوام تو اذیت بشی.»
- برای اینکه مسیر گفت‌وگو را به سمت مثبتی ببرید، سعی کنید رفتاری را پیش بگیرید که طرف مقابل دوست دارد؛ یعنی خلاف آنچه را که باعث ناراحتی او شده، انجام بدهید. مثلا اگر طرف مقابل ناراحت بود و گفت: «تو هیچ‌وقت به من احترام نمی‌ذاری.» بگویید: «به‌نظرت چی باعث می‌شه که دیگه همچین حسی نداشته باشی؟ به‌نظرت از این به بعد چطور رفتار کنم؟» یا «چه تغییری توی رفتارم باعث می‌شه حس نکنی بهت بی‌احترامی شده؟»
۷. با قدردانی گفت‌وگو را به‌پایان برسانید
اینکه شما قدردان حضور فرد مقابل و نقش او در زندگی‌تان باشید، تأکید می‌کند که شما نمی‌خواهید به رابطه‌تان آسیب بزنید یا آن را به‌مخاطره بیندازید. حالا درست لحظه‌ای است که باید تمام چیزهایی را که در تمام مدت رابطه‌تان با فرد مقابل کنار هم ساخته‌اید و همه تلاش‌هایتان را برای حفظ رابطه خلاصه بیان کنید و به عزیزان‌تان بگویید که دوست‌شان دارید. باید به آنها بگویید که زندگی بدون حضور و اعتماد آنها چقدر بی‌فایده و بی‌معناست.
۸. صبور باشید
اگر عذرخواهی کردید و طرف مقابل نپذیرفت در نهایت آرامش از او تشکر و مکان را ترک کنید. می‌توانید این‌طوری تشکر کنید: «من متوجه شدم هنوز هم بابت اتفاق پیش اومده ناراحتی، اما ممنونم که فرصت دادی درباره‌اش توضیح بدم و عذرخواهی کنم. اگر تونستی من رو ببخشی باهام تماس بگیر.» گاهی اوقات آدم‌ها می‌خواهند که شما را ببخشند اما به زمان بیشتری برای آرامش نیاز دارند.
- یادتان باشد اینکه یک نفر عذرخواهی شما را بپذیرد، به‌معنای آن نیست که کاملا شما را بخشیده است. ممکن است روزها و هفته‌ها و حتی زمان‌ها‌ی طولانی‌تری صرف شود تا فرد کاملا شما را ببخشد یا دوباره به شما اعتماد کند. می‌توانید برای جلب اعتماد دوباره‌ی طرف مقابل خود تلاش کنید اما اینکه چقدر زمان می‌برد تا همه‌چیز مثل سابق شود، مشخص نیست. اگر طرف مقابل برای شما واقعا ارزش دارد و احساساتش برایتان مهم است، باید به‌اندازه‌ی کافی صبور باشید و به او زمان بدهید تا با خودش کنار بیاید. پس انتظار نداشته باشید، فقط با عذرخواهی و بلافاصله همه‌چیز فراموش شود.
۹. به عذرخواهی‌تان پایبند باشید
عذرخواهی واقعی یا یک راه‌حل برای بخشیدن شما پیش پای طرف مقابل می‌گذارد، یا حسن نیت شما را برای حل مشکل نشان می‌دهد. شما قول داده‌اید، اشتباه‌تان را جبران کنید، پس تا زمانی‌که به قول‌تان عمل نکنید، عذرخواهی‌تان صادقانه و کامل نیست. اگر خطایتان را جبران نکنید، عذرخواهی شما معنایی ندارد و شاید طرف مقابل هرگز به شما اعتماد نکند.
- می‌توانید از کسی که ناراحتش کرده‌اید سؤال کنید تا مطمئن شوید دقیقا دلیل ناراحتی‌‌اش چیست و چه‌کار باید بکنید. مثلا می‌توانید از او بپرسید:« ظاهرا رفتار چند روز پیش من شما رو ناراحت کرده و من واقعا می‌خوام این رو از دل شما دربیارم. فکر می‌کنی باید چی‌کار کنم که ناراحت نباشی؟»
برگرفته از wikihow
