بنیاد انجمن اقتصاد جهانی مقالهای بسیار جالبی را منتشر کرده است که در آن نمودار رشد کسبوکارهای نوپا (استارتآپ) در اروپا را نشان داده، و آن را در مقابل اکوسیستمهای فناوری بزرگتری همچون دره سیلیکون و آسیا قرار داده است. اگر شما یک موسس اروپایی باشید، طبیعتا باید خیلی خوشبین باشید، چراکه سرمایهگذاری به سهولت بیشتری انجام میگیرد، و ابتکارات زیادی در اروپا در حال بروز است، و استعدادهای فناوری در هر جای این قاره وجود دارد.
قصد ندارم دوباره به جزئیات این مطلب بازگردم و بحث کنم، بلکه صرفا به نقاط کلیدی آن اشاره میکنم. مردم در اروپا تمایل بیشتری برای ریسکپذیری دارند، به طوریکه ۸۵ درصد از مردم معتقدند به به لحاظ اجتماعی اینکه شما خودتان شرکتی را راهاندازی کنید، قابلقبول است. سرزمینهای بزرگ اروپا، یعنی منطقه بنلوکس، نوردیک و کشورهای بالتیک به میزان هشت درصد از جیدیپی (تولید ناخالص ملی) خود را از محل فناوری اطلاعات کسب میکنند. فیسبوک، مایکروسافت، آمازون و گوگل همواره مشتاق برای سرمایهگذاری و خرید فناوری در اروپا هستند، و سرمایهگذاریها در همه زمانها در این بخشها بالا است.
علیرغم این موضوع، من اغلب مشاهده میکنم که مردم میان بستر فناوری در کالیفرنیا و اروپا مقایسه میکنند، و در این تخمینهای مقایسهای معمولا اتحادیه اروپا را پایینتر میبینند. اگرچه قطعا این مطلب درستی است که دره سیلیکون شرکتهای استارتآپ «شاخص» بیشتری دارد (بر اساس گزارش پایگاه دادهای سیبی، در اروپا ۱۹ شرکت استارتآپ شاخص داریم، در حالیکه این عدد در ایالات متحده ۱۰۵ شرکت است)، و سرمایهگذاری سادهتر انجام میشود، اما مواردی نیز وجود دارد که نشان میدهد اروپا به خوبی در جهان استارتآپها عمل میکند.
تصور من این است که اولین اشتباه مردم در این است که به صحنه فناوری اروپا به چشم یک مجموعه بزرگ، یکنواخت و واحد نگاه میکنند. در حالی که چنین نیست، بلکه مجموعهای از مناطق و شهرها را در آنجا که داریم که هر یک نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند.
مثلا برای نمونه کشور اسلواکی را در نظر بگیرید. من چند سال پیش از این کشور بازدید کردم. این کشور کوچک حوزه کوهستان کارپات واقع شده، بخش بسیار قابلتوجهی از شرکتهای فناوری را در خود جای داده است. این کشور در فهرست ۵۰۰۰ تایی موسسات اروپایی بیش از ۱۰۰ شرکت را به خود اختصاص داده است.
از آنجا که کشور اسلواکی یک کشور بسیار کوچک (با تقریبا ۵٫۵ میلیون نفر جمعیت) است، عموما شرکتها نمیتوانند روی بازار داخلی برای موفقیت حساب باز کنند. لذا شرکتها باید نگاه فراتری داشته باشند. نتیجه نهایی این میشود که بستر استارتآپ با نگاه برونگرا و عمیقا بینالمللی شکل میگیرد.
در یک طرف سکه، استارتآپها در سایر کشورهای اروپایی بزرگتر میتواند به صورت محلی و بومی قبل از توسعه یافتن در خارج از منطقه شروع شود. هفته گذشته در کنفرانس TNW من صحبتی با الکساندر کلاپینگ، مدیر عامل و موسس شرکت بلندل داشتم. او میگفت که با شروع کردن در کشور هلند، که یک کشور اروپایی متوسط به حساب میآید، توانسته بود تا محصول خود و مدل کسبوکار خود را قبل از اینکه در آلمان و ایالات متحده ورود کند، تکمیل نماید.
بستر فناوری اروپایی همچنین از حرکت آژاد افراد بهره میبرد. شرکتها به راحتی میتوانند خود را در معرض گرفتن مزایای مرتبط با فرصتهای سرمایهگذاری قرار دهند، از هزینههای اندک انجام تجارت استفاده کنند، تا از فرصت بهره بردن از حوزههای استعدادی بزرگ را به دست بیاورند. به همین دلیل است که موسسان شرکتهای خارجی اغلب به برلین میآیند، چراکه در آنجا به تعداد فراوان برنامهنویس موجود است و اجارهها نیز ارزانقیمت است.
این نکته به معنای آن است که موسسان این نوع شرکتها میتوانند به تغییرات به گونهای واکنش نشان دهند، که به این سادگی برای استارتآپهای آمریکایی امکانپذیر نیست. استارتآپهای آمریکایی کار بسیار سختی را برای بازیابی دوباره جایگاه خود در دوران پس از ترامپ خواهند داشت. اما برای استارتآپهای انگلیسی هیچ مانع محدودکنندهای برای آمدن به آلمان پس از برگزاری همهپرسی برکسیت وجود ندارد.
نکته دیگری که اروپا به خوبی در آن مزیت دارد (هرچند که از جایی به جای دیگر متفاوت است) پشتیبانی سازمانی و دولتی است.
بسیاری از این حمایتها از اتحادیه اروپا ناشی میشود. برنامه افق ۲۰۲۰ میلیاردها استارتآپ، کارآفرین، و بنگاههای کوچک و متوسط اقتصادی را پیشبینی کرده است. اما از جانب دولتهای محلی و مرکزی نیز در قالب سرمایهگذاری و سرپرستی کمکهایی دریافت میشود.
یکی از این مثالها مربوط به برنامه شهرک فناوری انگلیس است که توانسته استارتآپهای انگلیسی را به نحوی که تا قبل از این سابقه نداشته، تقویت کند. شهرک فناوری در سال ۲۰۱۰ توسط دیوید کامرون نخست وزیر این کشور با هدف حمایت از به اصطلاح میدان سیلیکون در اسکوردیچ راهاندازی شد. علاوه بر اینکه این شهرک یک الگوی مناسب برای فناوری در بریتانیا است، میتواند به شرکتهای فناوری این کشور فرصت ابراز وجود در دولت را نیز بدهد.
شهرک فناوری نیز دارای نوعی سازمان خواهر با نام تک نرث (Tech North) است. این مجموعه نیز کار مشابهی دارد، تنها تفاوت در این است که این مجموعه برای شرکتهایی که در شمال انگلیس مورد توجه قرار نمیگیرند، تاسیس شده است.
با رایزنی با موسسان اروپایی در سطح وسیع (سرانجام من در اینجا زندگی میکنم)، حس میکنم نوعی ذهنیت متفاوت در اروپا وجود دارد. مردم در اینجا توجه بسیاری روی درآمد دارند، و اقدام به ساخت شرکت های سودده و در مقیاس بزرگ میکنند. شرکتهای فناوری اروپایی روی درآمد خالص به ازاء هر سهام تمرکز میکنند، و سعی میکنند تا از درآمدهای مازاد همانند شرکتهای آمریکایی نظیر خود اجتناب کنند.
به گفته کلینکل، استارتآپ هایی که پول مصرف میکنند تا فقط پول صرف کرده باشند در اروپا از بین رفتهاند.
برای مثال اپلیکیشن فایلینگ را در نظر بگیرد. این برنامه که تا حدودی موفق بود، و اندکی به لحاظ بخش بصری مشابه اینستاگرام بود. این برنامه توانست ۲۱ میلیون نفر را به خود در مدت کمتر از سه سال جذب کند. علاوه بر داشتن دفاتر بسیار شیک در گرانقیمتترین بخشهای لندن، موسس این برنامه سرمایه خود را در پروازهای درجه یک، غذاهای گران، و مهمانیهای تجملی و همچنین با صرف بودجه تبلیغاتی عظیم به هدر داد.
وبسایت خبری بیزنس اینسایدر نیز در گزارش خود از این حالت انفجار احتمالی در آینده به دلیل شوکی که به جامعه استارتآپ لندن وارد شده است، پردهبرداری کرده است. بسیاری از مخاطبان از خبرهایی که منتشر شده عصبانی و ناراحت هستند و همین امر باعث شد تا پاسخ تندی در رسانههای اجتماعی به آن داده شود.
پس من با این مطلب چه کار میکنم؟
بله دره سیلیکون جایی فوقالعاده است. افراد باهوش فراوانی در حال کار روی مسائل سخت هستند. این دره همان جایی است که اتفاقات در حال رخ دادن است، و جایی که پول در آن است. من این جذابیت را متوجه میشوم.
و من نیز نمیخواهم این بهانه را عنوان کنم ک اروپا هیچ مسئله ندارد. مقاله منتشرشده در انجمن اقتصادی اروپا که به آن در بخش فوق اشاره داشتم در خصوص مشکلات شدید در حوزه راهبرد بازاری واحد اتحادیه اروپا در زمینه دیجیتال مطالبی را مطرح میکند.
مسئله برکسیت هم برای استارتآپهای بریتانیایی تبدیل به یک کابوس شده است. دادههای مربوط به استخدام در استارتآپ اسنب اچار نشان میدهد که تعداد بیشتری از کارکنان بخش فناوری انگلیس که تعداد آنها به ۳۷ درصد رسیده، در پی یافتن کاری در خارج از این کشور هستند. این آمار از ماه ژون سال گذشته، دو برابر شده است، یعنی از رقم ۱۷ درصدی، ناگهان به این اندازه رشد داشته است. دادهها همچنین حاکی از آن است که ۸۲ درصد کارکنان بخش فناوری فکر میکنند برکسیت در نهایت برای بخش فناوری انگلیس مضر تمام خواهد شد.
اما همان طور که کوین روز هفته گذشته در کنفرانس اشاره کرد، این یک افسانه است که استارتآپها نیازمند به بازیابی خودشان در دره سیلیکون باشند تا موفق شوند. در بسیاری از جهات، اورپا از دره سیلیکون مزایای بیشتری دارد.
تمرکز روی ابتکار و فناوری است، نه صرفا چرخش سرمایهگذاری. ما بیشتر محافظهکار هستیم و روی رشد پایدار تاکید داشته و دیدگاه بلندمدت داریم. در اینجا تنوع فرهنگی و دیدگاهی وجود دارد. و در اتحادیه اروپا به شرکتها اجازه داده میشود تا بر حسب نیازهای خود حرکت کنند و از میان حوزه استعدادی ۷۴۳ میلیون نفر، نیاز خود را برطرف کنند.
