بخشی از معمای ماده گم‌شده کیهان حل شد
به‌تازگی نتایج به دست آمده از دو پژوهش، بخشی از مسئلۀ مادۀ گم‌شده کیهان را حل کرده است. براساس این پژوهش‌ها، مقداری از مادۀ باریونی عالم به صورت رشته‌های داغ و کم چگال گاز در فضای بین کهکشان‌ها قرار گرفته است.
کیهان‌شناسان مدت‌هاست که با مشکل بزرگی دست به گریبان هستند؛ بخش عظیمی از ماده و انرژی که باید در کیهان باشد پیدا نشده است. ماده و انرژی تاریک اجزای مشاهده نشدنیِ کیهان هستند که در مجموع ۹۵ درصد عالم را تشکیل می‌دهند و ماهیتشان به طور قطعی مشخص نیست. به جز این امر، مسئلۀ ذرات باریونی گم‌شده نیز وجود دارد که کمتر میان مردم شناخته شده است. باریون‌ها ذراتی زیراتمی هستند؛ مانند پروتون‌ها و نوترون‌هایی که هستۀ اتم را تشکیل می‌دهند. مادۀ باریونی، مادۀ معمولی عالم به شمار می‌رود و همۀ اجسامی که با آن‌ها آشنایی داریم مثل ستاره‌ها، سیاره‌ها، اشیای دورو برمان و البته بدن خود ما از این نوع ماده تشکیل شده است. اخترشناسان در مشاهدات خود ۱۰ درصد کلِ مادۀ باریونی موجود در کیهان را به شکل ماده‌ای که به آسانی قابل مشاهده است در ستاره‌ها و سحابی‌ها یافته‌اند و ۴۰ درصد دیگر از آن را به صورت ابرهای پراکنده‌‌ای در کهکشان‌ها شناسایی کرده‌اند. پنجاه درصد باقی مانده پیش از این پیدا نشده بود و صرفاً نظریه‌هایی مبنی بر وجود آن به شکل مادۀ کم‌تراکم میان کهکشان‌ها وجود داشت.
اکنون دو گروه از پژوهشگران با اعلام خبر کشف احتمالی این مادۀ باریونی گم‌شده، هیجان زیادی در جامعۀ علمی ایجاد کرده‌اند. به گفتۀ آنان، این ماده مطابق پیش‌بینی‌های نظری به شکل رشته‌های گاز بین کهکشان‌ها واقع است. نظریه‌ها دمای این رشته‌های گاز را نزدیک یک میلیون درجۀ سلسیوس برآورد می‌کنند، اما این دما برای تولید پرتوهای ایکسی که با تلسکوپ‌های ما قابل آشکارسازی باشد کافی نیست. در عوض این دو گروه با مشاهدۀ اثر این گاز داغ بر فوتون‌های تابش زمینۀ کیهان شواهد رصدی غیرمستقیمی از حضور آن بین کهکشان‌ها به دست آورده‌اند. این کار با استفاده از داده‌های پروژۀ «نقشه‌برداری دیجیتال آسمان اسلون» و ماهوارۀ پلانک انجام شد؛ گروهی از محقققان ۲۶۰ هزار جفت کهکشان و گروه دیگر بیش از یک میلیون جفت از آن‌ها را بررسی کردند تا در نهایت توانستند شواهدی قطعی از وجود این رشته‌های کم‌تراکم در فضای میان‌شان بیابند.
اکنون دانشمندان قادر خواهند بود با مقایسۀ توزیع و ویژگی‌های این مادۀ کشف شده با مدل‌های کنونی کیهان‌شناسی تصویر دقیق‌تری از کیهان و تحول آن به دست آورند؛ کاری که یکی از محققان این پژوهش به تهیۀ نخستین نقشه‌ها از کرۀ زمین تشبیه می‌کند.
کیارا عباس‌زاده اقد
برگرفته از space
