وقتی رستوران های زنجیره ای KFC در چین قصد استخدام نیرو داشت، ۲۴ نفر برای شغل درخواست دادند و ۲۳ نفر هم پذیرفته شدند، فقط یک نفر رد شد!! جوان لاغراندام و نحیف قصه ما، جک، که تنها شخص استخدام نشده بود مسیر طولانی و پر فراز و نشیبی را برای موفقیت طی کرد، مسیری که سرانجام او را به ثروتمندترین شخص چین تبدیل کرد، با ما همراه باشید تا با هم مسیر موفقیت بنیانگذار سایت علی بابا، آقای جک ما را مرور کنیم:

دوران کودکی و جوانی

“ما یون” ( Ma Yun) در سال ۱۹۶۴ در هانگژو چین زاده شد، پدر و مادر او که نوازنده و راوی قصه محلی بودند آنقدر درآمد نداشتند که بتوانند خانواده را در سطح متوسط جامعه نگه دارند. در سال ۱۹۷۲ و با حضور رییس جمهور وقت ایالات متحده “ریچارد نیکسون” در شهر هانگژو صنعت توریسم در این شهر رونق گرفت، “ما یون” که برای یادگرفتن زبان انگلیسی اشتیاق فراوانی داشت هشت سال هر روز صبح ۴۰ دقیقه با دوچرخه به سمت هتلی در نزدیکی هانگژو می رفت تا با توریست های غربی دیدار کند. او با این کار و ارائه رایگان خدمت معرفی شهر و منطقه به توریست ها توانست زبان انگلیسی خود را تقویت کند. یکی از توریست ها که از تلفظ سخت نام او به ستوه آمده بود نام “جک” را برای او  برگزید و او نیز از این به بعد بیشتر با نام “جک ما” شناخته شد.

خود جک در مورد این دوران می گوید: “آن هشت سال عمیقا مرا تغییر داد، من خیلی بیشتر از همه چینی ها جهانی فکر کردم و جهانی اندیشیدم، آنچه خودم آموختم با آموزش های مدرسه تفاوت زیادی داشت”.

جک در مورد یک اتفاق تاثیر گذار دیگر هم می گوید: در سال ۷۹ با یک خانواده چهار نفره استرالیایی ملاقات کردم، با آنها سه روز را گذارندم و با هم بازی کردیم، با هم به صورت مکاتبه ای رفیق شدیم و در سال ۸۵ به دعوت آنها به استرالیا رفتم، یک ماه حضور تابستانه من در استرالیا زندگی من را تغییر داد؛ من در مدرسه شنیده بودم که چین ثروتمندترین و شادترین کشور جهان است اما وقتی استرالیا را دیدم با خودم گفتم : “اوه خدای من، همه چیز با اون چی شنیدم فرق داره!!” از آن روز یاد گرفتم متفاوت فکر کنم.

شکست های متعدد

زندگی جک ما به نحوی دراماتیک سرشار از شکست های متعدد است: او دوبار در امتحان های مقطع ابتدایی مردود شد و سه بار هم در مقطع متوسطه در امتحان رد شد! دو بار برای ورود به دانشگاه ناکام ماند و سرانجام هم در بدترین دانشگاه شهرش به تحصیل زبان انگلیسی مشغول شد. ده بار برای ثبت نام در دانشگاه هاروارد اقدام کرد و هر ده بار ناکام ماند! وقتی از دانشگاه فارغ التحصیل شد برای استخدام اقدام کرد اما سی بار ناکام ماند! تنها کسی بود که از میان بیست و چهار نفر داوطلب کار در KFC انتخاب نشد، و برای کار در اداره پلیس هم حتی انتخاب نشد!! جک ما از میان این انبوه شکست و رد شدن ها برخواست و از تلاش دست نکشید. او سرانجام با حقوقی ناچیز به تدریس زبان انگلیسی در یک دانشگاه مشغول شد تا یک اتفاق برای همیشه مسیر زندگی او را عوض کرد: جک با اینترنت آشنا شد…

آشنایی با اینترنت

جک در سال ۱۹۹۵ به عنوان مترجم یک گروه تجاری به ایالات متحده سفر کرد. وقتی دوستش اینترنت را به او نشان داد جک درکمال ناباوری هرچه تلاش کرد نامی از هیچ شرکت چینی نیافت، با دیدن این مساله جک دریافت پتانسیل فراونی برای استفاده از اینترنت جهت تسهیل همکاری شرکت های چینی با جهان بیرون وجود دارد. جک به همراه دوستانش تصمیم گرفت یک صفحه اینترنتی به نام Chinapage راه اندازی کند و محصولات و تولیدکنندگان چینی را به جهان معرفی کند. به سرعت انبوهی از ایمیل ها مبنی بر درخواست همکاری به جک ما ارسال شد. جک دریافت اینترنت برای رونق تجارت و کسب و کارهای کوچک قدرت بی‌نظیری دارد.

چرخ های زنگار گرفته ماشین دولت، کسب وکار شما را به حرکت در نخواهند آورد، برای حرکت سریع باید خودتان اقدام کنید.

ما که به قدرت اینترنت ایمان داشت تصمیم گرفت با یک مجموعه دولتی همکاری کند تا این تجارت را گسترش دهد، اما نظام ناکارآمد بوروکراسی و خلا دید درست در میان مدیران باعث شد بسیاری از برنامه های آینده جک به وقوع نپیوندد و او سرانجام از این مجموعه جدا شد. پس از این مسئله او در وزارت تجارت خارجی و همکاری اقتصادی مشغول به کار شد و توانست ارتباطات مفیدی با افرادی قدرتمند بسازد. اتفاقی که برای آینده او بسیار مفید بود. به طور مثال او در این دوره با جری یانگ، از بنیان گذاران یاهو آشنا شد.

تاسیس علی بابا

جک در سال ۱۹۹۹ برای بار دوم اقدام به تاسیس یک کسب و کار اینترنتی کرد. او کار دولتی خود را رها کرد و با همراهی هجده نفر از جمله همسرش در آپارتمان خود سایت علی بابا (Alibaba) را تاسیس کرد. او که از تجربه کار با ارگان های دولتی سرخورده شده بود با هدف تسهیل تجارت بین المللی و فروش اجناس برای کسب و کارهای کوچک چینی وارد عمل شد و این سایت را تاسیس کرد.

در سال های اولیه کار علی بابا، جک ما تلاش کرد تا از شرکت های فعال در دره سیلیکون (قلب فناوری اطلاعات آمریکا) سرمایه جذب کند که در ابتدا ناکام بود اما سرانجام توانست از بانک Goldman Sachs مبلغ ۵ میلیون دلار و از Softbanks هم مبلغ ۲۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند.

رقابت با EBAY

در سال های اول دهه ۲۰۰۰ میلادی کار برای علی بابا راحت نبود. با افت سرمایه گذاری در شرکت های کامپیوتری توسط سرمایه گذاران، کار علی بابا برای جذب سرمایه سخت شد. علاوه بر دشواری در تامین سرمایه، با ورود EBAY  به بازار خرده فروشی در چین رقابت شدیدی شکل گرفت. EBAY که با خرید رقیب چینی علی بابا Each.net و سرمایه گذاری هنگفت قصد قبضه کردن بازار چین را داشت وارد جنگ با علی بابا شد.

در پاسخ به EBAY علی بابا سایت Taobao را راه اندازی کرد. عرضه مستقیم محصولات از مشتریان به مشتریان بدون هیچ گونه تعرفه و کارمزد در مقابل کارمزد تقریبا بالای EBAY کار را برای توسعه Taobao راحت کرد. با توجه به اینکه اکثر کاربران چینی از سرویس پرداخت غربی استفاده نمی کردند جک ما سرویس پرداخت الکترونیکی Alipay را راه اندازی کرد. این سرویس توانست با جلب اعتماد کاربران چینی بازار بزرگی را برای علی بابا به همراه بیاورد. Taobao گرچه از کاربران برای عرضه محصولشان پولی دریافت نمی کرد اما آگهی هایی که برای آنها پول پرداخت شده بود را در رده بالاتری قرار می داد. با گسترش کاربران اینترنتی چینی و توجه به این مسئله که جک ما و همکارانش بازار چین را بهتر می شناختند، توانستند کار را بر رقیب آمریکایی سخت کنند. سرانجام پس از چند سال تلاش علی بابا و Taobao توانستند EBAY را از عرصه رقابت در چین خارج کنند و رتبه اول بازار را به دست آورند. در سال ۲۰۰۵ که EBAY روزهای خوبی را در چین سپری نمی کرد از جانب مدیران EBAY پیشنهاد همکاری به جک ما داده شد اما او این پیشنهاد را رد کرد. در عوض جک ما با کمک جری یانگ یکی از بنیان گذاران یاهو توانست یک میلیارد دلار سرمایه جذب کند.

مدل تجارت علی بابا

علی بابا از یک مدل تجاری (برای آشنایی با انواع مدل های تجاری این مقاله را بخوانید) B2B بهره می برد. در این مدل از تجارت علی بابا خریداران و تاجران جهانی را با کسب و کارهای چینی و خدماتشان آشنا می کرد. در این مدل استفاده از سایت برای مصرف کنندگان رایگان بود اما عرضه کنندگان خدمت باید هزینه استفاده از سایت را پرداخت کنند. گرچه در ابتدا اکثر سایت های مشابه خارجی عنوان می کردند که برای همکاری نباید به چینی ها اعتماد کرد اما با گسترش روز افزون بازار چین، این بی اعتمادی رفع شد و اکنون سایت علی بابا میلیون ها کاربر دارد.

مدل دیگر کاری علی بابا برای زیر مجموعه Taobao مدل C2C است. در این مدل کاربران محصول خود را مستقیما به همدیگر عرضه می کنند.

در زمان عرضه سهام علی بابا در بازار بورس نیویورک در سال ۲۰۱۲؛ ارزش این شرکت به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار رسیده بود و ثروت جک ما نیز از رقم قابل توجه ۲۰ میلیارد دلار عبور کرده بود. جک ما که روزگاری شکست های پرتعدادی را تجربه کرده بود اکنون مدیرعامل بزرگترین شرکت فروش اینترنتی جهان است و به عنوان ثروتمندترین چینی شناخته می شود. آنچه جک ما را از فرش به عرش رساند، تلاش بی وفقه، آینده نگری و دید درست اقتصادی بود، جک ما به خوبی فرصت بزرگ اینترنت را درک کرد و از موفقیت سایت هایی مثل EBAY و   Amazon در آمریکا درس گرفت و این الگو را به دقت در چین پیاده کرد.

در پایان توجه شما را به چند سخن از آقای جک ما جلب می کنیم:

• فرصت ها جایی نهفته اند که محدودیت ها آنجا قرار دارند.
• از رقبای خود درس بگیر اما تقلید نکن، تقلید باعث نابودی شما می شود.
• اگر تسلیم نشوی هنوز امیدی هست؛ تسلیم شدن خود بزرگترین شکست است.
• به جای یادگرفتن از موفقیت های دیگران از شکست های آنها درس بگیر، اکثر افرادی که شکست می خورند مشخصه مشترکی دارند اما موفقیت می تواند از راه های مختلفی به دست آید.
• هرگز روی قیمت رقابت نکن بلکه روی سرویس ها و نوآوری رقابت کن.
• فرصت‌های زیادی پیش روی شما  است، همه را نمی‌توان به دست آورد، اگر یک فرصت خوب را به دست آورید کافی است. مسیر رشد را پله پله طی کنید.

vla