به طور کلی خشم و به طور خاص خشم کودک یکی از هیجان های اصلی انسان است. این هیجان از ناکامی نشاُت میگیرد، یعنی وقتی بین آنچه کودک تصور میکند رخ خواهد داد و آنچه واقعآ رخ میدهد ناهمخوانی وجود دارد خشم کودک بیشتر میشود.

در ادامه قصد بررسی دقیق تر موضوع خشم کودک را داریم.

معمولآ، علل خشم کودک عبارتند از: پرخاشگری فیزیکی و کلامی، طغیان احساسات، کشیدگی و سختی بدن، اشتغال خاطر با موقعیت، یا کناره گیری از تماس اجتماعی. خشم دارای مضرات بسیار میباشد که میتواند به بازدهی شخصی فرد آسیب برساند.

خشم کودک میتواند نیرویی بر انگیزنده برای غلبه بر موانع و ابزاری برای دفاع از خود و دیگران باشد. در این موارد خشم میتواند حاصلی مثبت داشته باشد. ولی از سوی دیگر، خشم میتواند به آسیب دیگران، برخورد با آنها و ارتکاب خشونت منجر شود.

همه گاهی اوقات خشمگین میشوند. مساله اصلی این است که آیا این خشم کودک ، خشمی کنترل شده است و آیا حاصل مثبتی از آن نتیجه میشود؟ یکی از تکلیف های اصلی رشد برای کودکان یادگیری بیان کنترل شده خشم و هدایت آن از طرق بی ضرر و مثبت است. اقداماتی که در جهت تسلط بر خود صورت میگیرد رایج و شامل سرکوب کردن خشم و ارائه تعریفی کمتر خشم انگیز از موقعیت است. در واقع کودکان باید نحوه بیان خشم را به درستی بیاموزند و آن را در جهات مثبت هدایت کنند.

 والدین باید به یاد داشته باشند که نحوه برخورد آنها با پرخاشگری کودکشان بر واکنش فرزند به عصبانیتش تأثیر می‌گذارد. در واقع برخورد مناسب والدین هم به والدین هم به کودک کمک می‌کند. والدین نباید کودکشان را به خاطر پرخاشگری‌اش مورد قضاوت قرار دهند و باید به کودکشان برای مقابله با پرخاشگری کمک کنند. والدین باید  یاد بگیرند که به کودکشان نشان دهند که مشکل اصلی عصبانیت است و خود کودک گناهی ندارد. والدین چند نقش مهم را در زمینه کنترل خشم کودک بر عهده دارند که میتواند در بهبود خشم کودک نقش داشته باشد، البته راهکارهای مدیریت و کنترل خشم در بزرگسالان با کودکان متفاوت میباشد.

راهکارهای موثر در کنترل خشم کودک

۱- والدین میتوانند الگویی مثبت به فرزندانشان ارائه کنند؛ به این معنی که برای ابراز خشم خود محدودیت هایی قایل شوند تا کودکان بتوانند روشهای پذیرفتنی و مفید ابراز خشم را یاد بگیرند. کودکانی که در محیط خانوادگی پر خشمی پرورش میابند، بیشتر راه های منفی خشم را یاد میگیرند.

۲- والدین میتوانند از طریق آگاه کردن کودکان به غیر قابل پذیرش بودن برخی از شیوه های بیان خشم نظیر کژ خلقی، زدن، گاز گرفتن، یا جیغ کشیدن به آنها کمک کنند تا خشم خود را بهتر کنترل کنند. کودکان با کمک والدینشان میتوانند نحوه اعمال کنترل بر هیجان هایشان را یاد بگیرند:« میفهمم که خشمگین هستی، ولی نمیتوانم بگذارم برادرت را گاز بگیری. حالا باید تا چند دقیقه روی صندلی بشینی»

۳- والدین میتوانند به فرزندانشان کمک کنند تا از طریق فعالیت فیزیکی، کلامی کردن و بازی هدفمند خشم خود را کنترل کنند. « برو تا عصبانیتت رفع نشده در حیاط بازی کن»، « بیا در مورد علت خشم تو با هم گفت و گو کنیم» و « شاید اگر خیمه شب بازی راه بیندازیم، عصبانیت تو کمتر شود» ( سپس از کودک بخواهید که با عروسک های مختلف که بعضی از آنها معرف خود کودک و برخی دیگر معرف کسی است که کودک از دست او عصبانی است، بازی کند).

۴- والدین باید به کودک بگویند که خشم او را میفهمند، و آن را احساسی بهنجار میدانند، اما کودک باید یاد بگیرد احساساتش را کنترل و تنظیم کند. آگاهی از این امر که والدین از احساس خشم کودک اطلاع دارند و در صورت عنوان شدن آن از سوی کودک عصبانی یا آزرده نمیشوند، به او کمک میکند. این آگاهی به او کمک میکند بر احساس خشم فایق شود و از وجود آن در خود احساس گناه یا وحشت نکند.

۵- اگر خشم کودک بیش از اندازه و مداوم شود، والدین باید در صدد یافتن ریشه ای خشم، و در صورت امکان، اصلاح موقعیتی که سبب بروز آن شده بر آیند. اگر والدین در این زمینه به پیشرفت لازم نایل نشدند، مراجعه به مشاور برای خودشان و فرزندشان مفید خواهد بود.

Wikiravan