زندگینامه چارلی چاپلین؛ هنرمند تکرار‌نشدنی بریتانیایی
سِر چارلز اسپنسر چاپلین (Sir Charles Spencer Chaplin) سینماگر مشهور بریتانیایی بود. چارلز چاپلین غالبا با نام چارلی چاپلین شناخته می‌شود. در این مطلب نیز به قصد سهولت خوانش متن برای خواننده از نام چارلی چاپلین استفاده می‌شود. چارلی چاپلین در شانزدهمین روزِ آوریلِ ۱۸۸۹ به دنیا آمد. برای محل تولد چارلی چاپلین از کشورهای مختلفی یاد شده است. برای نمونه، در وب‌سایت رسمی «چارلی چاپلین» محل تولد این هنرمند لندن، انگلستان ذکر شده است. در منبعی دیگر محل تولد چارلی چاپلین در یکی از کمپ‌های کولی‌های نزدیک به بیرمنگام در انگلستان عنوان شده است. این ادعا زمانی مطرح شد که ۴۰ سال پس از درگذشت چاپلین، خانواده‌اش نامهای از او یافتند، نامهای که خود چاپلین محل تولدش را در کمپ کولی‌های نزدیک به بیرمنگام عنوان کرده است. از سمت دیگر، FBI معتقد است چارلی چاپلین یک یهودی با نام واقعی اسرائیل تورنشتین است. مرکز پلیس لندن نیز ادعا کرده که احتمال تولد چارلی چاپلین در فرانسه وجود دارد. درهرصورت، احتمالا قابل اعتمادترین فرضیه، تولد این هنرمند در بریتانیا باشد. والدین چارلی زوجِ بازیگر و آوازه‌خوانی ساکن لندن بودند. چارلی چاپلین در طول عمرش با چهار زن با نامهای میلدرد هریس، لیتا گری، پائوت گدارد و اونا اونیل ازدواج کرد. ازدواج آخر وی طولانی‌ترین زندگی مشترکش به حساب می‌آید.
چارلی چاپلین برای اولین‌بار در سن ۱۲ سالگی پا به صحنه گذاشت و پس از چند اجرا، اولین رگه‌های آغاز یک فعالیت حرفه‌ای در چارلی پیدا شدند. چاپلین کار خود را به‌عنوان کمدین آغاز کرده بود. وی در سال ۱۹۱۰ برای اجرای نمایشی به همراه فرد کارنو به امریکا سفر کرد. این بازیگر پس از حضور در امریکا نظر بینندگان امریکایی را به خود جلب کرد. وی اولین پیشنهاد بازیگری در فیلم را در سال ۱۹۱۲ دریافت کرد. این، نقطه‌ی ورود چرالی چاپلین به سینما بود. چارلی یک سال بعد به‌صورت رسمی جلوی دوربین رفت و با شرکت Keystone با حقوق هفتگی ۱۵۰ دلار قرارداد همکاری امضا کرد. چارلی چاپلین با همکاری Keystone در عرض یک‌سال چندین فیلم کوتاه جلوی دوربین برد. او در مورد اولین تجربه‌های سینمایی‌اش می‌گوید:
من هیچ ایده‌ای دربارهٔ چهره‌پردازی و لباسم نداشتم. لباسی را که در فیلم اول داشتم دوست نداشتم. در راه لباس‌خانه به این نتیجه رسیدم که شلوار بگی گشاد بپوشم و کفش‌های بزرگ و کلاهی خاص. می‌خواستم همه چیز با هم در تضاد باشد. کتی تنگ و کلاهی کوچک و کفشی بزرگ. نمی‌دانستم باید پیر به نظر بیایم یا جوان؛ اما وقتی یاد حرف کارگردان افتادم که می‌خواست کمی بزرگتر از آنچه هستم به نظر بیایم، پس یک سبیل اضافه کردم. نمی‌دانستم چه شخصیتی باید داشته‌باشم، اما زمانی‌که لباس‌ها را پوشیدم، خودِ لباس‌ها احساسی به من داد که شخصیت را دیدم، آغاز به شناختنش کردم و زمانی‌که به روی صحنه می‌رفتم، کاملاً متولد شده بود.
چارلی در حال مطرح شدن بود. او در سال ۱۹۱۵ با شرکت فیلمسازی Essanay وارد همکاری شد. چارلی چاپلین سه سال با Essanay همکاری کرد. وی در این سه سال اما پر کار بود. او با همکاری Essanay چندین فیلم کمدی را به‌عنوان نویسنده و کارگردان جلوی دوربین برد. تفاوت و قدم مهمی که چاپلین در گذار از «Keystone» به «Essanay» رقم زد را شاید بتوان در رسیدن او از «فیلم کوتاه» به «فیلم بلند» یافت. چاپلین پس از قطع همکاری با Essanay با رقم قرارداد بیشتری به شرکت Mutual پیوست و به ساخت فیلم‌های کمدی صامتش ادامه داد. چاپلین در عرض ۱۸ ماه همکاری با شرکت Mutual دوازده فیلم سینمایی ساخت. همکاری چارلی چاپلین با Mutual نیز دوام چندانی نداشت. این هنرمند معاصر در سال ۱۹۱۸ از Mutual جدا شد. وی پس از جدایی از Mutual تصمیم گرفت به‌صورت مستقل کار کند. در نتیجه‌ی این تصمیم، او شرکت First National را تأسیس کرد. او در شرکت مستقل خودش کار را با فیلم کوتاه «A Dog’s Life» آغاز کرد. چاپلین مدتی بعد فیلم «Shoulder Arms» را تولید کرد. فیلمی که با نگاهی طنز به مسئله جنگ می‌پرداخت و با موفقیت در گیشه شهرت قابل‌توجه‌ای برای چارلی چاپلین به ارمغان آورد. وی در استودیو مستقل خود نیز به پرکاری قابل‌توجه‌اش ادامه داد.
چارلی چاپلین در سال ۱۹۲۳ به اتفاق ماری پیکفورد، داگلاس فِیربنکس و دی. دابلیو. گریفت شرکت «United Artists Corporation» را تشکیل داد. نکته بسیار مهم درباره حضور چارلی چاپلین در این شرکت، گزیده‌کار شدن وی نسبت به گذشته بود. چارلی چاپلین در همکاری‌های قبلی خود با شرکت‌های مختلف، برای مثال شرکت «Mutual» در ۱۸ ماه ۱۲ فیلم تولید کرد. به نقل از برخی منابع، چارلی اما در شرکت «United Artists Corporation» در طول ۲۹ سال، تنها ۸ فیلم سینمایی تولید کرد. این اتفاق مدرکی بر اثبات «گزیده‌کار شدن» چارلی چاپلین در همکاری‌اش با «United Artists Corporation» است. این گزیده کار کردن اما نتایج قابل‌توجه‌ای برای چاپلین داشت. او در این دوران، چند فیلم از ماندگارترین متون دوران کاری‌اش را خلق کرد. فیلم‌هایی مانند «عصر جدید» و «دیکتاتور بزرگ».
بسیاری از منتقدان و صاحبنظران سینما، چارلی چاپلین را ستوده‌اند. اندرو ساریس، نظریه پرداز سینما، چارلی چاپلین را «یگانه و مهم‌ترین هنرمند تاریخ» و «جهانی‌ترین نماد» نامیده است. مؤسسه فیلم بریتانیا چاپلین را «مبدل سینما به هنر هفتم» عنوان کرده است. مجله تایم چارلی چاپلین را به‌عنوان یکی از «۱۰۰ شحصیت تأثیرگذار قرن ۲۰» می‌نامد. یا در جایی، سیمون لوییس می‌گوید در جاهایی که هیچ فیلمی از چاپلین پخش نشده، وی باز هم شناخته می‌شود. شخصیت ولگرد چارلی چاپلین در فیلم‌هایش یکی از شناخته‌شده‌ترین شخصیت‌های سینما است. در سال ۲۰۰۴ یک کلاه و یک عصا به‌عنوان مولفه‌های شناخته‌شده این شخصیت ۱۴۰ هزار دلار به فروش رفتند. اتفاقی که از تاثیر بسیار زیاد چارلی چاپلین در فرهنگ عامه سخن می‌گوید.
چارلی چاپلین اما در طول زندگی‌اش درگیر سیاست نیز شده است. سال‌ها پیش سناتوری به نام جوزف مک‌کارتی، نام چارلی چاپلین را در میان فهرست کومونیست‌های معروف قرار داد. چاپلین در آن زمان برای نمایش فیلمی در لندن بود، اما با قرار گرفتن نامش در میان کومونیست‌ها، از امریکا اخراج شد و از ژانویه ۱۹۵۳ تا سال ۱۹۷۲ دور از امریکا و در سوییس زندگی کرد. ماجرای کومونیست خوانده‌شدن چارلی چاپلین در سال ۱۹۵۴ نقش بر آب شد و تقلبی از آب درآمد. وی اما در سال ۱۹۷۲ در میان استقبال پرشور مردم به امریکا بازگشت. در سال ۲۰۱۲ اداره اطلاعات داخلی بریتانیا یا MI5 در گزارشی از درخواست دولت امریکا مبنی بر تحت نظر گرفتن چارلی چاپلین به‌دلیل «گرایش‌های کومونیستی» خبر داد. اما خوب، این اداره هیچگاه نتوانست مدرکی مبنی بر ارتباط چاپلین با کومونیست‌ها ارائه دهد. درنهایت اما ادعا شد که شاید چاپلین عقاید کومونیستی داشته باشد، اما هیچگاه در این مورد رادیکال نبوده.
در ادامه این مطلب از فیلم‌های چارلی چاپلین و کتابهای مربوط‌به او نوشته‌ایم.
فیلم‌ها
همکاری با استودیو Keystone
چارلی چاپلین در ساخت برخی از این فیلم‌ها صرفا بازیگر، و در برخی نویسنده، کارگردان و بازیگر بوده است. تمام این فیلم‌ها در سال ۱۹۱۴ روی پرده رفته‌اند.
| نام فیلم |
|---|
| Making a Living |
| Kid Auto Races at Venice |
| Mabel’s Strange Predicament |
| Between Showers |
| A Film Johnnie |
| Tango Tangles |
| His Favourite Pastime |
| Cruel, Cruel Love |
| The Star Boarder |
| Mabel at the Wheel |
| Twenty Minutes of Love |
| Caught in a Cabaret |
| Caught in the Rain |
| A Busy Day |
| The Fatal Mallet |
| Her Friend the Bandit |
| The Knockout |
| Mabel’s Busy Day |
| Mabel’s Married Life |
| Laughing Gas |
| The Property Man |
| The Face on the Bar Room Floor |
| Recreation |
| The Masquerader |
| His New Profession |
| The Rounders |
| The New Janitor |
| Those Love Pangs |
| Dough and Dynamite |
| Gentleman of Nerve |
| His Musical Career |
| His Trysting Place |
| Getting Acquainted |
| His Prehistoric Past |
| Tillie’s Punctured Romance |
همکاری با استودیو Essanays
چارلی چاپلین تمام فیلم‌های فهرست حاضر را به‌عنوان نویسنده، کارگردان و بازیگر جلوی دوربین برد. این فیلم‌ها در سالهای ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۸ اکران شده‌اند.
| نام فیلم |
|---|
| His New Job |
| A Night Out |
| The Champion |
| In The Park |
| A Jitney Elopment |
| The Tramp |
| By The Sea |
| Work |
| A Woman |
| The Bank |
| Shangaied |
| A Night in the Show |
| Police |
| A Burlesque on Carmen |
همکاری با استودیو Mutual
چارلی چاپلین در این فیلم‌ها به‌عنوان تهیه‌کننده، نویسنده، کارگردان و بازیگر حاضر بوده است. این فیلم‌ها در سالهای ۱۹۱۶ تا ۱۹۱۷ اکران شده‌اند.
| نام فیلم |
|---|
| The Floorwalker |
| The Fireman |
| The Vagabond |
| One A.M |
| The Count |
| The Pawnshop |
| Behinde the Screen |
| The Rink |
| Easy Street |
| The Cure |
| The Immigrant |
| The Adventure |
همکاری با استودیو First Nationals
چارلی چاپلین در تمام فیلم‌های این فهرست به‌عنوان نویسنده، تهیه‌کننده، کارگردان و بازیگر حاضر بوده. وی در برخی از فیلم‌ها نیز آهنگسازی کرده است. فیلم‌های فهرست حاضر در سالهای ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۳ روی پرده رفته‌اند.
| نام فیلم |
|---|
| A Dog’s Life |
| Shoulder Arms |
| The Bond |
| Sunnyside |
| A Day’s Pleasure |
| The Idle Class |
| Pay Day |
| The Pilgrim |
همکاری با United Artists
فیلم‌های فهرست حاضر در وب‌سایت چارلی چاپلین به‌عنوان تولیدات خود این هنرمند یاد شده‌اند. در برخی از منابع اما این فیلم‌ها به‌عنوان همکاری با United Artist یا First National یا «تولیدات بریتانیایی» ذکر شده‌اند. چارلی چاپلین در تمام این فیلم‌ها علاوه‌بر بازیگری، وظیفه نویسندگی، تهیه‌کنندگی، آهنگسازی (به جز فیلم A Woman of Paris) و کارگردانی را برعهده داشته است.
| سال | نام فیلم |
|---|---|
| 1921 | The Kid |
| 1923 | A Woman of Paris |
| 1925 | The Gold Rush |
| 1928 | The Circus |
| 1931 | City Lights |
| 1936 | Modern Times |
| 1940 | The Great Dictator |
| 1947 | Monsieur Verdoux |
| 1952 | Limelight |
| 1957 | A King in New York |
| 1967 | A Countess from Hong Kong |
کتابهای مرتبط
فهرست زیر شامل کتابهای موجود به زبان فارسی و مربوط‌به چارلی چاپلین است.
| تاریخ | نام کتاب | نویسنده | مترجم | ناشر |
|---|---|---|---|---|
| ۱۳۶۱ | چارلی چاپلین | لابری هارمون | سارا میرعباسی | کورش |
| ۱۳۶۳ | چاپلین | چاپلین | حسین مرندی | نگاه |
| ۱۳۶۴ | آمریکا علیه چارلی چاپلین | تیمونی لاینز، کوین براونلاو، چارلز سیلور | ایراندخت صادقی وند | فتحی |
| ۱۳۷۷ | لایم لایت | چارلی چاپلین | رضا سیدحسینی | امیرکبیر |
| ۱۳۸۲ | افسانه چارلی چاپلین | مسعود فراستی | ندارد | سوره مهر |
| ۱۳۸۳ | چارلی چاپلین و عشق | پریسا احدیان | ندارد | ترفند |
| ۱۳۸۳ | روشنایی‌های شهر | چارلی چاپلین | محمدرضا باباگلی | موزه سینمای ایران، بنیاد سینمایی فارابی |
| ۱۳۸۵ | روانشناسی نامه چارلی چاپلین به دخترش جرالدین | مرتضی امیدخواه خرشتمی، مریم رحیمی مند | ندارد | نیلوفرانه |
| ۱۳۸۶ | چارلی چاپلین | پام براون | منیژه اسلامی | مؤسسه فرهنگی منادی تربیت |
| ۱۳۸۸ | چارلی چاپلین | راجر مانول | لیلا شاپوریان | شرکت توسعه کتابخانه‌های ایران |
| ۱۳۸۹ | داستان کودکی من | چارلی چاپلین | محمد قاضی | نشر ثالث |
| ۱۳۸۹ | زندگینامه چارلی چاپلین ۸۸ ساله | تدوین:هانی قلی پور، زیرنظر:مجید ابهری | ندارد | خردآذین |
| ۱۳۹۰ | زندگی پدرم چارلی چاپلین: همراه‌با نامه چاپلین به دخترش | چارلز چاپلین | حسن مرندی، منصور تاراجی | نگاه |
| ۱۳۹۰ | مصاحبه‌های چارلی چاپلین | کوین هیز | لاله نیکخواه | قاضی |
| ۱۳۹۱ | اندیشه‌های زیبا: چارلی چاپلین | اعظم ابراهیمی | ندارد | موفقیت |
| ۱۳۹۱ | چارلی چاپلین و نامه او به دخترش | هادی کبودوند | ندارد | کاکتوس |
| ۱۳۹۲ | دلقک نابغه: برگزیده‌ای از سخنان چارلی چاپلین | مرضیه جراحی | ندارد | تبسم |
| ۱۳۹۲ | بهترین لحظات زندگی از نگاه چارلی چاپلین | ذکر نشده | حمیدرضا غیوری | غیوری |
| ۱۳۹۲ | لحظاتی با چارلی چاپلین | گردآورنده:مهدی یزدانی | سروناز هرانر | نامک |
| ۱۳۹۳ | نامه‌های چارلی چاپلین به دخترش | دیوید رابینسون | مهشید ظریف | سراج اندیشه |
