در زمان بارداری باید بیشتر مراقب سلامت خود باشید، زیرا شما اکنون کودکی را نیز همراه دارید و سلامت شما با سلامت فرزندتان گره خورده است. در این دوران باید سبک زندگی خود را کمی تغییر دهید تا آسیبی به شما و کودک‌ نرسد. در این مطلب می‌توانید با موارد خطرساز و برخی از مواد غذایی مضر برای دوران بارداری بیشتر آشنا شوید.

​​​​​​​پرهیز از مواد اعتیاد‌آور

سبک زندگی خطرناک ممکن است آسیب‌های جدی برای سلامت یک زن ایجاد کند. اما این خطرها در دوران بارداری علاوه بر سلامت مادر، سلامت جنین را نیز تهدید می‌کند. برخی از عادت‌های پرخطر که می‌تواند سلامت جنین و مادر را تهدید کند در زیر آمده است:

مصرف سیگار و دخانیات: سیگار و قلیان آنقدر خطر شناخته‌شده‌ای برای مادران محسوب می‌شود که تنها گفتن این جمله که برای کودک شما مضر است باید کافی باشد. تماس مادر باردار با دود سیگار افراد دیگری که با آنها زندگی می‌کند یا در محل کار او حضور دارند نیز می‌تواند بر جنین تاثیر بگذارد. تماس با دود سیگار می‌تواند منجر به سقط ناخواسته، تولد زودرس، کم‌وزنی نوزاد و مرگ جنین یا نوزاد شود.

مصرف الکل: الکل بسته به مقدار و تعداد دفعات مصرف می‌تواند تاثیرهای متفاوتی بر کودک در حال رشد شما داشته باشد. سندرم جنین الکلی (FAS)، بدترین حالت ممکن است که منجر به عقب‌ماندگی شدید و سایر ناهنجاری‌ها در جنین می‌شود. سندرم جنین الکلی با نقص‌های هنگام تولد در ارتباط است و مهم‌ترین عوارض آن نیز عقب‌ماندگی ذهنی قابل پیشگیری، مشکلات مادرزادی از جمله رشد ناقص پیش یا بعد از تولد، ناهنجاری‌های صورت، اختلال در عملکرد سیستم عصبی و طیف متنوعی از اختلال در رشد اندام‌های اصلی می‌شود.

مصرف مواد مخدر: مصرف هر نوع ماده‌ی مخدر در دوران بارداری باعث می‌شود جنین در معرض این مواد قرار بگیرد و این موضوع می‌تواند منجر به افزایش میزان کم‌وزنی و آسیب به سیستم عصبی مرکزی نوزاد شود. همچنین می‌تواند باعث تاخیر یا رشد ناقص سیستم عصبی رفتاری، بروز علائم ترک مواد، ناهنجاری‌های فیزیکی مانند شکاف کام، مشکلات قلبی، نقص‌های چشمی و نقص‌هایی در صورت و سایر سیستم‌های داخلی‌ ‌شود.

​​​​​​​پرهیز از تشعشعات مضر

اگرچه قرار گرفتن در معرض خطر تشعشع‌های مضر بسیار کم است اما برخی از امواج موجود در اطراف مادر ممکن است خطرهایی را برای او و جنین ایجاد کند. در زیر برخی از مواردی که با رعایت آنها می‌توانید کمتر در معرض برخی از تشعشع‌ها قرار بگیرید آمده است:

اشعه‌ی ایکس: خطرهای ناشی از مواجه شدن با اشعه‌ی ایکس در رادیوگرافی اندک است، البته بیشترین میزان خطر مربوط به اوایل بارداری است. احتمالاً بهترین راه برای کنترل این خطر، مطلع ساختن پزشک یا دندان‌‌پزشک‌ از باردار بودن‌ خودتان است. در صورت امکان بهتر است استفاده از اشعه‌ی ایکس تا پایان بارداری به تاخیر انداخته شود، اما در غیر این صورت ممکن است پزشک با استفاده از لباس‌های سربی مخصوص، از رسیدن اشعه به جنین جلوگیری کند.

مانیتور‌های قدیمی: مانیتورهای قدیمی (CRT) به دلیل استفاده از اشعه‌ی کاتدی می‌تواند باعث افزایش احتمال سقط جنین شود. بهتر است به جای این نمایشگرها از مانیتورهای LCD یا LED استفاده کنید. اگر امکان تغییر نمایشگر را ندارید، بهتر است از قرارگیری زیاد در معرض تابش کاتدی این مانیتورها پرهیز کنید.

امواج مایکروویو: جنین‌های در حال رشد به میزان زیادی در برابر تابش امواج مایکروویو آسیب‌پذیر هستند. مایکروفرهای داخل خانه به گونه‌ای ساخته شده‌اند که امکان خروج امواج از آن نیست اما ممکن است در مایکروفرهای قدیمی این امکان وجود داشته باشد. اگرچه تحقیقات قابل استنادی در مورد تاثیر دستگاه‌های مایکروفر خانگی بر بارداری وجود ندارد اما برخی از پزشکان توصیه می‌کنند که از وقوع آن پیشگیری کنید. پس بهتر است در تمام دوران بارداری از نزدیکی به مایکروفرهای خانگی پرهیز کنید.

مواد غذایی ممنوع در دوران بارداری

استفاده از برخی از مواد غذایی و مکمل‌هایی که پیش از بارداری زیاد استفاده می‌کردید یا تماس با آنها حالا و در دوران بارداری می‌تواند خطرهایی را به دنبال داشته باشد. در زیر برخی از مواد غذایی آورده شده که ممکن است سلامت شما و جنین را تهدید کند:

چای، قهوه و نوشابه: تصور بر این است که مصرف کافئین در دوران بارداری موجب افزایش احتمال ابتلای کودک به دیابت می‌شود. چای، نوشابه، قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا دارای کافئین هستند. بهتر است از مصرف این نوشیدنی‌ها در دوران بارداری پرهیز کنید. می‌توانید نوشیدنی‌های مناسب دیگر را جایگزین این موارد کنید.

ماهی‌های دارای جیوه: مصرف ماهی در دوران بارداری نه تنها ممنوع نیست، بلکه توصیه نیز می‌شود. اما برخی از ماهی‌ها ممکن است میزان بالایی جیوه در بدن آنها باشد که مصرف آن در دوران بارداری می‌تواند بسیار خطرناک باشد. جیوه تاثیر نامناسب بر رشد مغزی و سیستم عصبی جنین می‌گذارد. معمولاً ماهی‌های بزرگ که در اقیانوس یا دریاها زندگی می‌کنند مانند کوسه‌ماهی یا ماهی تن مقدار بیشتری جیوه جذب می‌کنند. درحالی‌که ماهی‌های رودخانه و پرورشی به دلیل عمر کوتاهی که دارند، معمولاً جیوه‌ی بسیار کمی خواهند داشت.

مکمل‌های ویتامین A: حتی مصرف اندک مکمل‌های ویتامین A، خطر نقص‌های مادرزادی یا سایر مشکل‌ها را در کودک شما افزایش می‌دهد.‌ بدترین زمان استفاده در سه ماهه اول است. مصرف منابع طبیعی ویتامین A مشکلی ندارد، بلکه غذاهایی مشکل‌ساز است که به ‌صورت مصنوعی تهیه شده‌ و متاسفانه اکثر غذاها به این شکل است. شما باید برچسب روی بسته‌بندی مواد غذایی را مطالعه کنید تا مطمئن شوید که مقدار زیادی ویتامین A مصرف نمی‌کنید. سایر ویتامین‌های اشباع‌شده با چربی مانند ویتامین D ،E و K نیز می‌تواند در بدن و بافت‌های کودک جمع شود. باید در مورد مصرف دُزهای بالای قرص‌های مکمل با پزشک‌ مشورت کنید.

مصرف گوشت خام یا نیم‌پز: از تماس و مصرف گوشت خام و نیم‌پز به شدت خودداری کنید. همچنین بهتر است از لمس تن گربه‌های خیابانی، تمیز کردن ظرف غذای گربه‌ای که از سلامتش اطلاعی ندارید یا عوض کردن خاک گلدان‌ها با دست بدون دستکش خودداری کنید. این موارد، به خصوص استفاده از گوشت‌خام یا نیم‌پز خطر عفونت توکسوپلاسموز (Toxoplasmosis) را افزایش می‌دهد که موجب سقط جنین و ایجاد نقص‌های مادرزادی خواهد شد.

تماس نداشتن با مواد شیمیایی

تماس و استنشاق مواد شیمیایی می‌تواند اثرهای منفی روی سلامت جنین یا مادر داشته باشد. بهتر است در دوران بارداریاز هر گونه تماس با مواد شیمیایی خطرناک پرهیز کنید. اگر از شوینده‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده استفاده می‌کنید بهتر است حتماً از دستکش و ماسک استفاده کنید. برخی از مواد شیمیایی خطرناک که باید از آنها پرهیز کنید شامل موارد زیر است:

سموم گیاهی و حشره‌کش‌ها: آفت‌کش‌ها و سم‌ها شامل سموم حشره‌کش، نابودکننده‌ی آفت گیاهان و نابودکننده‌ی قارچ‌ها است که بسته به نوع ماده‌ی شیمیایی، مداومت، شدت تماس و سن جنین می‌تواند تاثیرهای متنوعی بر جنین داشته باشد. به ‌طور کلی بهتر است از تماس با تمام انواع آن خودداری کنید. اسپری‌های پشه و سوسک یا حشره‌کش‌های قرصی در صورت تماس مستمر و استفاده مداوم می‌تواند مشکل‌ساز باشد. همچنین شست‌وشوی نامناسب سبزی و میوه‌ها می‌تواند باعث مسمومیت شود.

تینر و بوی رنگ: بوی رنگ و بخار تینر می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در جنین و مادر شود. اگر در ماه‌هایی آخر بارداری هستید و قصد دارید اتاق نوزاد را رنگ کنید بهتر است تمام مدت نقاشی و همین‌طور بعد از زمانی که بوی رنگ در اتاق است خارج از خانه باشید. استفاده از رنگ‌هایی بر پایه‌ی آب و اکریلیک می‌تواند گزینه‌ی مناسب‌تری باشد.

ضدعفونی‌کننده و شوینده‌های خانگی: برخی از مواد شوینده‌ی خانگی مثل سفید‌کننده‌ها یا محلول‌ها و اسپری‌های ضدعفونی‌کننده‌ی سرویس‌های بهداشتی برای سلامت مادر و جنین خطرناک است. از تماس با آنها یا استنشاق بخارهای ناشی از آن دوری و در صورت لزوم از ماسک و دستکش استفاده کنید.

سایر فعالیت‌ها و موارد خطرناک

بهتر است سعی کنید از موارد زیر در دوران بارداری پرهیز کنید:

مصرف خودسرانه‌ی دارو: داروهایی که در زمان باردار نبودن برای شما بی‌خطر است، در زمان بارداری می‌تواند تاثیرهای مخربی بر جنین داشته باشد. حتی اگر در فکر باردار شدن هستید، ‌باید پیش از آن در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشکتان صحبت کنید. پزشک به شما توصیه می‌کند که در طول ۸ هفته‌ی اول بارداری که قلب، ریه‌ها و مغز کودک شکل می‌گیرند، هیچ نوع دارویی را با تشخیص خودتان مصرف نکنید؛ این داروها شامل داروهایی مانند آسپرین و سایر داروهای بدون‌نسخه یا OTC می‌شود.

استرس زیاد: فشار روانی زیاد ناشی از فعالیت‌های کاری یا سایر مسائل ممکن است باعث ایجاد استرس در شما ‌شود. مادران باردار باید تا حد امکان از استرس دوری کنند. استرس می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.

سونا، جکوزی و وان آب داغ: گرم شدن بدن در بارداری می‌تواند برای جنین بسیار خطرناک باشد. برای همین بهتر است در دوران بارداری از مواردی که باعث افزایش دمای بدن شما می‌شود، پرهیز کنید. استفاده از سونا، جکوزی یا وان آب داغ از مواردی است که در دوران بارداری ممنوع است.

مادرشو